Verskil tüsken versys van "Veno"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Dialectbepaoling; tael verbeterd
Regel 4:
==Geschiedenis==
 
Veno komp in 936 veur as ''Fulnaho''. 't Gebied is dan een wold detdat eigendom is van Otto de Grote, keizer van 't [[Heilige Roomse Riek]]. Dizze gaf an de bisschop van Utrecht, Balderik, toestemming umme d'r te jaegen. In 1010 gef keizer Hendrik II 't wold (''Silva Fulnaho'') an 't [[Sticht Utrecht|bisdom Utrecht]]. In de [[11e eeuw|11e ieuw]] wördden 't laand anemeukenan-emeuken en in de [[12e eeuw|12e ieuw]] leut bisschop Godfried van Rhenen an 't [[Almere (meer)|Almere]] de borgbörg 't ''Olde Huys'' neerzetten, mit een donjon en een kapel. Dizze borgbörg wördden in de [[13e eeuw|13e]] en [[14e eeuw|14e ieuw]] herhaaldelijkherhaeldelijk anevallenan-evallen deur de [[Friezen]] uut [[Stellingwarven|Stellingwarf]]. Rondumme de borg ontstund 't dörp Op ten Camph. 't Kreeg op 12 juli 1354 stadsrechten. Vanof 1380 nuumden ze de stad ''Vollenho''.
 
De bluuitied van de stad Veno lig in de eerste helfte van de [[15e eeuw|15e ieuw]]. Veno is dan belaangriek deur de steurvisseri'je en is een ''bi'jstad'' van de [[Haanze]]. D'r wördden ok eerden verdedigingswallen en -poorten anelegd. In de eerste helfte van de [[16e eeuw|16e ieuw]] bluuit de stad opni'j op. [[Georg Schenck van Toutenburg]] wördden laanddröst en laeter stadholder van Oaveriessel veur [[Karel V van het Heilige Roomse Rijk|Karel de Viefde]]. Hi'j leut een endtien buten de stad 't kesteel [[Toutenburg]] bouwen. Veno wördden 't bestuurscentrum veur de drei noordelijke pervincies, mar verleur dizze rolle doe de [[Tachtigjaorige Oorlog]] uutbrak. In de ieuwen daornao kwienden de stad weg.
 
In de twiede helfte van de [[19e eeuw|19e ieuw]] bluuiden Veno weer eempies op. De slötgrachte van 't ''Olde Huys'' wördden een visseri'jhaven en 't kesteel wördden daelehaeld. Doe in 1859 't eilaand [[Schoklaand]] ontruumd wördden, kwamenkwammen de mieste ''Schokkers'' te middentemidden van de resten van 't kesteel te wonen. Op 't ende van de 19e ieuw hebt ze een ni'je haven ebouwd en ontstund een specifiek vissersschip, de Vollenhovense bol. Deur de anleg van de [[Ofsluutdiek]] (1932) kwaamp d'r an de Zuderzeevisseri'je een end. Veno wördden in 't begun van de [[Twiede Wereldoorlog]] belangriek as waarkhaven veur de inpoldering van de [[Noordoostpolder]].
 
In 1818 wördden Veno opedieldop-edield in [[Stad Veno]] (de stad) en [[Ambt Veno]] ('t plattelaand detdat as d'r bi'j heurden). In 1942 hebt de [[Duutsers]] stad en ambt weer bi'j mekaer edaon. In 1957 gruuiden de gemiente Veno mit 10tien hectare, deurdetdeurdat ze d'r een stokkien van de Noordoostpolder bi'j deuden.
 
In 1973 gunk de gemiente saemen mit onder aandere [[Blokziel]], [[Gietern]] en [[Wannepervene]] en ontstund de ni'je gemiente [[Briederwiede]], mit Veno as heufdplaetse. In 2001 gungen Briederwiede en [[Iesselham]] op in de gemiente [[Stienwiek]]. Dizze gemiente veraandern twie jaor laeter van naeme. De bewoners vunden detdat een naeme as "Kop van Oaveriessel" of "Stienwiekerlaand" beter zol weden, umdetumdat "'Stienwiek"' joe deud denken detdat de aandere gemienten deur Stienwiek opesloektop-esloekt waeren. Dus wördden 't Stienwiekerlaand.
 
Veno leeft vandaege grotendiels van toeristenvolk. Een endtien buten de plaetse lig in de Noordoostpolder 't Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium.
Regel 20:
==Omkrieten==
 
Veno is een klein stadtien in de zogenaemde Kop van Oaveriessel. Plaetsen in de omkrieten binnen: [[Sint-Jansklooster]], [[Blokziel]], [[Gietern]], [[De Sluus]], [[Marknesse]], [[Kraggenburg]], [[Wannerpervene]], [[Belt Schutsloot]] en [[Gällemuun]]. Veno bi'jlanges streumt 't Vollenhoverkanaal, detdat uutmondt in 't [[Zwatte Meer]]. An de aandere kaante giet 't naorhen Blokziel, of via de Ettenlandse Kolk naorhen de Kleine Beulakerwiede. In Veno is een [[diekring]] anelegd. De plaetse lig haoste hielemaolehielendal op keileem. In Veno wonen veule veurmaolige Schokkers.
 
==Evenementen, tradities en trekpleisters==
Regel 26:
't Evenementenseizoen in Veno begunt mit [[Pinksteren]], as de Havendagen ehölden worden. Dan hej 't Skuties-festival (daoras zeemanskoren optreden), een braderie, een oecumenische karkdienst, 't [[pinksterrieden]] en een darttoernooi. Op de vierde [[zaoterdag]] van [[juni]] hej 't Toutenburgfestival, een theater mit Veno zölf as decor. Op de leste zaoterdag van dizze maond holden ze [[Pleinpop]]. Op de leste zaoterdag van [[augustus]] holden ze 't grote bloemencorso, daoras duzenden mèensen op ofkoemen.
 
D'r bint veule historische gebouwen. De Grote of Sunt Niklaoskarke is een laetgotische hallenkarke uut omenbiomdebi'j 1500. De Kleine of Lieve Vrouwekarke stamt uut 1434; de toren uut 1461. [[Havezate]] ''Oldruitenborgh'' was vrogger een jachtslot van 't kesteel Toutenberg. 't Töt 2001 gebruukte stadhuus is van 1621. Ok de vroggere [[Latiens]]e Schoele uut 1627 gebruukt ze niet meer. Partie woonhuzen hebt gevels uut de [[17e eeuw|17e]] en [[18e eeuw|18e ieuw]].
 
==Veurzienings==
Regel 32:
D'r bint in Veno drei basisschoelen. Veur 't voortgezet onderwies gaon de kiender naor [[Emmeloord]], De Sluus en [[Zwolle]]. De busdiensten 71 en 171 rieden elk half ure deur Veno en gaon naor Emmeloord, Zwolle en omliggende plaetsen. In de zomer ridt liende 249, de Natuurexpress, daoras toeristen mit deur de netuurgebieden [[De Wieden]] en [[De Weerribben]] reizen. Langes Veno liggen de N331 en de N762.
 
D'r bint vier karken,: een roomskattelieke, een griffermeerd-vri'jgemaektejemeuken en twie karken van de Protestaantse Karke in Nederlaand. In dörpshuus "De Burght" hebben veule sportverienings heur stee.
 
D'r bint twie industrieterreinen, "De Weyert" en "De Schaarkampen". Wieder hef Veno de beschikking oaver een vri'jwillge braandweer.
 
De fanfare van Veno is opericht in 1905 en dutdot mit an 't [[Wereldmuziekconcours]] in [[Karkraode]]. 't Vollenhoofs Visserskoor is wied bekend. 't Christelijk Gemend Koor De Zeeklaank, operichtop-ericht in 1923, hef Veno as thuusbasis.
 
Ok loopt d'r twie kuierroutes deur/langes Veno: 't [[Overijssels Havezatenpad]] en 't [[Zuiderzeepad]].
Regel 59:
*[http://www.henkvanheerde.nl/vollenhove/ Veno deur de ieuwen hen: gebouwen, gebeurtenissen, volk]
*[http://www.corsovollenhove.nl/ Bloemencorso Veno]
 
{{Dia|Dit stok is eskreven in 't [[Stellingwarfs]] van [[Stienwiekerlaand]].}}
 
[[Kattegerie:Stellingwarfs_artikel]]