Verskil tüsken versys van "Synagoge (Zwolle)"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
KGeen bewerkingssamenvatting
Regel 4:
 
==Geskiedenis==
Vanof 't endende van de [[17e eeuw|zeuventiende ieuw]] begunden ze in Zwolle de Jeuden aal meer te tolereren. Heur antal gruuiden en toe as ze een orgeniseerde gemienskop kunden vörmen, hölden ze synagogediensten bi'j iene in huus. Vanof 1746 muchen ze heur godsdienst openlijk belieden. Van [[1747]] töt [[1758]] had de Jeudse gemienskop heur gebedsstee in een gebouw an de Bitterstraote mit de name de Olde Munte. Naodet 't huurcontract hiervan niet kun wörden verlengd, vreug de gemienskop um bouwgrond veur een [[synagoge]]. In plaatse daorvan is heur 't gebouw [[De Libri'je]] an 't Broerenkerkplein an-ebeuden, det diel van 't Dominicanenklooster ewest had. Op 6 september 1758 wördden dizze plekplekke in-ewi'jd.
 
=='t Nowdaagse gebouw==
An 't endende van de [[19e eeuw|neengtiende ieuw]] wördden de an de stadsgrachte legen Libri'je eplaogd deur oaverstreumings. 't Gebouw was zo slim of-etakeld det de Jeudse gemienskop, die now uut zeshonderd mèensen bestund, opni'j op zuuk mus. De mieste Jeuden woonden toe op 't Eilaand (een binnenstadswiek). In de Schoutenstege wördden vief paanden eköcht, waornao de Zwolse architect F.C. Koch 't [[Eclecticisme|eclectische]] bouwwark ontwörp det d'r vandage nog stiet. De veurgevel is 't ontwarp van de Zwollenaor J. Gosschalk. Op 21 juli 1899 wördden de ni'je synagoge in-ewi'jd. D'r heurden ok een skoellokaal bi'j; d'r wördden in Zwolle jao vanof 't begun van de neengtiende ieuw Jeuds onderwies egeven.
 
De Jeudse karkeraod fungeerden ok as aarmbestuur. Wieder haj twie penningmeisters veur 't Heilige Laand en verskeiden geneutskoppen, die gaanks waren mit studie, groeven, liefdaodigheid en zörg veur 't interieur van de synagoge.
 
==In en nao de oorlog==
In de [[Tweede Wereldoorlog|Tweide Wereldoorlog]] hebt de Duutse autoriteiten beslag elegd op de synagoge en 't gebouw ebruuktgebruukt as opslagruumte veur de meubels van of-evoerde Jeuden. De [[Tora|Torarollen]] en 't ritueel gerak waren op tied vört estöpt. De of-evoerde Jeuden bint haoste allemaole in de kaampen umme komen. Van de Jeudse gemienskop in Zwolle hef tenaostenbi'j een vörrel deur onderduking de oorlog oaverleefd.
 
Nao de oorlog wördden 't Jeudse lèven in Zwolle hervat. De actieve gemiente kwaamp op [[sjabbat]] en Jeudse feestdagen bi'j menare in de verkleinde synagoge an de Schoutenstraote. De Stichting Voortbestaan Synagoge Zwolle beheert 't gebouw sundsunds heur oprichting in 1985. 't Gebouw was biester aachteruut egaone, en wördden in de jaoren tachtig erestaureerd. De baovenruumte wördden in-ericht as permanente tentoonstellingsruumte. Bi'j de herinwi'jding wördden een diel van de Schoutenstraote en de Nieuwe Markt enuumd naor [[Samuel Hirsch]], de leste opperrabbijn van Zwolle. De synagoge hef now as adres Samuel Hirschstraote 8. Dizze straote lig nog aal in 't verlengde van de Schoutenstraote.
 
In meert 1999 hebt ze 't honderdjaorig bestaon van de Zwolse synagoge evierdvierd. 't Gebouw gebruukt ze slim veule veur religieuze en culturele doeleinden. De Stichting Judaica Zwolle, allewal niet statutair verbunden mit de religieuze gemienskop, organiseert heur activiteiten zoas lezings en tentoonstellings veural in de Zwolse synagoge. Dizze wördt daormit ok veule openesteld veur niet-Jeuden.
 
==Bronnen==