Verskil tüsken versys van "Leegsaksische orthogroafie"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Grönneger 1 (Oaverleg | bydragen)
K n poar verbeterns
Regel 1:
'''Leegsaksische orthogroafie''' is de [[spèllen]] of schriefwieze van de [[Nedersaksisch|Leegsaksische]] toal. In de tied van de [[Hanze]] wuir t schrieven van Leegsaksische teksten netliek zo naauw nomen as dat der nou aan tougaaittou gaait in t [[Nederlaands]], [[Hoogduuts]] of t [[Engels]]. In t Leegsaksisch is der - in tegenstèllen tot veul aandere toalen - gain algemain woordenbouk opsteld veur t Leegsaksisch in zien hailen, môr wel veur de verschillendeverschaaidene Leegsaksische dialekten. Dit komt omdat t Leegsaksisch gain standoardtoal is/het. Veur t Leegsaksisch bestoan der wel verschillende standoardspèllens, môr man is voak niet verplicht om zok doaraan tegain holdenmoutwaark.
 
t Probleem mit de Leegsaksische orthogroafie is dedat veuleder n hail ìnde dialekten binnen dij tzok het,nait inslim verbonden vuilen en redelk van mekoar verschillen. In Duutslaand hebbenhet zeman n vrairedelk algemaineaalgemaine spèllen veur t Platduuts môr in Nederlaand hest sikkom zeuven of tien spèllens. Wat okook veur de spèllen n probleem is, is dat t Leegsaksisch nait in nain ìnkeld laand sprokenproat wordt, en dat der veur n poar vokoalen gain normoale Nederlaandse, Duutse of Engelse letters bintbinnen, bieveurbeeld de duustere a dij noar de o overgaait, zo as de Deense [[å]]. t Wordt dan maisttieds schreven as n ''oa'' of ''ao'' môr in sommege spèllens zaistzugst ook wel de ''åå'', ''å'', ''ôô'', ''oo'' en soms ook hail wat aanders. In t [[Platduuts]] zain ze dat net wateven aandersaans, doar worden aal ''aa''-klaanken oetsproken as de ''oaao'' en wordt t dan ook voak zain as n oetsproakvariaant van de ''aa''. Denk der om dat de Grunnegse ''oa'' aans oetsproken wordt as de ''ao'' en ''aa'' (Duutslaand).
 
Ain van de grootste problemen bie de spèllen van t Leegsaksisch is dat de maiste mìnsken dij plat proaten t fonetisch op willen schrieven willen, zo as n klaankschrift, krekt opschreven zo as t zegdzègd wordt veur elk dialekt, nait abstrakter, fonemisch en n spèllen dijst veur aal dialekten broeken kìnkìst, zo as dat ook in aandereaander toalen gebeurt. n Aander groot probleem is, dat de spèllen van t Leegsaksisch in [[Nederlaand]] op de Nederlaanse spèllen baseerd is en in [[Duutslaand|Noord-Duutslaand]] op de Duutse spèllen, en doar roaken mìnsken voak van in de warwaar. Nou dat de toal offisjeel as apaarte toal erkendeerkend is, denken meer en meer mìnsken dat t Leegsaksisch ook wel weer n uniformeunievörme spèllen hebben zol hebben, en dat hadhaar t ook in de tied van de [[HanzeHaanze]]. Doarintegen denken aandern weer dat n uniformeunievörme spèllen de dialekten juust schoade aanaanbrengen kìn brengenkin en derveurder zorgtveur zörgt dat de diversiteitverschaaidenhaid verloren verdwientgaait. Môr de aandere group antwoordt hierop, dat n standoardspèllenstanderdspèllen nait t zulfde is as n standoardtoalstanderdtoal, umdatomdat n standoardspèllenstanderdspèllen allenegallineg t lezen van de verschillendeverschaaidene dialekten makkelkersimpeler môkt.
 
==Verschaaidene spèlsysteems==
==Verschillende spèllens==
 
{| class="prettytable"
Regel 17:
| (Eversloo-)Vosbergenspelling || [[Nederlaands Leegsaksisch]], [[West-Leegsaksisch]] in Duutslaand || 1953 || || ainhaidsspèllen over de grens
|-
| [[Spelling van G.S. Overdiep]] || [[Nederlaands Leegsaksisch]] || 1935 || || dichtbie t Nederlaands
|-
| [[Algemene schryvwyse]] || [[Nedersaksisch|Leegsaksisch]] || || || ainhaidsspèllen veur t haile Leegsaksisch
|-
| [[Stellingwarver spelling]] || [[Stellingwarfs]] || 1976 || http://www.stellingwarfs.nl ||
|-
| [[Urker spelling]] || [[Urkers]] || || http://dialectkring.opurk.nl ||
|-
| [[Drentse spellingkemissie]] || [[Drèents|Drìnts]] || 1983 || http://www.drentsetaol.nl/algemien/spelling.htm ||
|-
| Spèllen van K. Ter Loan, in kombinoatsie mit aanpazzens van S. Reker aangeven as [[Goud Geef Grunnegs]] (GGG) || [[Grunnegs]] || || [[Grunnegs (spèllen)]] || dichtbie t Nederlaands
|-
| [[Kreenk vuur de Twentse Spraak]] || [[Tweants|Twìnts]] || 1982 || http://www.twentsewelle.nl/Subpagina.aspx?Pagina=21&Subpagina=49 || dicht bi nl
|-
| [[Standaard Schriefwieze (Tweants)|Standaard Schriefwieze]] || [[Tweants|Twìnts]] || || http://members.home.nl/goaitsen/twents/Spelling.rtf || dichtbie t Nederlaands
|-
| [[Schriewwise van Klaus-Werner Kahl]] || [[Munsterlaands]] || || http://www.plattdeutsch.net/platt/schriewwise.pdf ||
|-
| [[Lübecker Richtlinien]] || [[Platduuts]] || 1919 || ||
|-
| [[Hamburger Richtlien|Hamburger Richtlinien/Rechtschreibungslehre von Borchling]] || [[Platduuts]] || 1935 || ||
|-
| [[Sass]] || [[Platduuts]] || 1935/1956 || http://web.archive.org/web/20060129193323/http://www.bildung.bremen.de/sfb/behoerde/gesetze/234_02.htm || dichtbie t Duuts
|-
| [[Loccumer Richtlinien]] || [[Platduuts]] || 1973/1977 || http://listserv.linguistlist.org/cgi-bin/wa?A2=ind0012a&L=plautdietsch-l&P=3014 || dichtbie t Duuts
|-
| [[Richtlinien für Ostfriesland]] (van d'Oostfreeske Landskupp) || [[Oostfrais]] || 1988 || ||
|-
| [[Holger Weigelt sien Schrievwies]] || [[Oostfrais]] || 1975 || http://www.holger-weigelt.de/projekte/platt/plattrahmen.html || veul spesjoale tekens
|}
 
==Ôfkeken orthogroafie==
Maisttieds wordt t Leegsaksisch in n orthogroafie schreven dij óf op t Nederlaands óf op t Duuts baseerd is. Veur sommege dialekten bestoan der ook aigen spèllens, zo as veur t [[Oostfreisk|Oostfrais]] of t [[Munsterlaands]]. Dizze alternatievealternoatieve spèllens zetten t dialekt meer van t Duuts ôf en loaten de aigenaaigen klaankenklanken en veuraal de aigenaaigen grammoatiek ietswat beter oetkomenoetkommen. In Nederlaand hebben wiebestoan vremdvrumd genoug nait veul spèllens mit apaarte tekens. Veul mìnsken schrieven oet gewoonte laiver in de Nederlaandse of Duutse spèllen, môr doar komt meer bie kieken. De veurdailen van de alternatieve spèllens binnen, dat ze n geregelde orthogroafie hebben, dij mit de toal overainkomt. In vergelieken mit de Oostfraise spèllen komt t Munsterlaands mit alleneg n poar extroa tekens goud oet de vouten, môr dit verschil komt ook omdat der in t Oostfrais meer verschillende klaanken en diftongen oet mekoar holden mouten worden mouten, omdat aanders de woorden verkeerde betaikenissen kriegen of de grammoatikoale funktiefunkaie nait vervuld wordt.
 
==Regels veur t schrieven==
Ain ding is zeker: t Leegsaksisch het veul verschillende dialekten, en doarom zol der woarschienlek ook nooit ain Leegsaksisch woordenbouk komen. Dat betaikent nait, dat der gain spèllensregels kìnnen wezen kìnnen, dij aal schrievers aanleern kìnnen, in welk dialekt ze ook schrieven. Of zo n spèllenssysteem der ooit zal komen (en aannomen wordt) is de vroag.
 
==Boetende hìnwiezen==