Vene (grondsoorte)

Veen is een natte, zuurstofaarme en sponsachtige grondsoorte, die bestiet uut ehumificeerd materiaol. In op-edreugde vorm staot et bekend as turf.

Wark in üütvoring An dit artikel wördt de kummende tyd druk ewarked. As jy et artikel verbeateren künnen, do dat dan gerüst!

Detail van Lütt-Witt moeras in Henstedt-Ulzborg (Duitsland)

Hoge Venen, België

Kragge in de Grote Geule, België

Veenlaoge in Fraankriek

Europese moerasbos bi'j Poznań (Polen)

Veengrond

Veengrond is een bodemtype waorvan de grond uut vene en aander plaantaordig materiaol bestaot. Vene hej in Nederlaand ok nog op grotere dieptes, as zaand-op-vene en klei-op-vene, beveurbield in Grunning en Drenthe. Et is een besundere ofzetting, omreden et niet-klastisch is. Omdat et in teengstelling tot sediment op 'e stee evormd is, nuumt ze et sedentaot.

Veenvorming

Gewoonlik wodt dood plaantenmateriaol rap of-ebreuken deur de anwezigheid van zuurstof en de warking van bacterieën. Veural in slim hiete en dreuge umstaandigheden goat de rotteri'je dan rap. Bi'j aerobe ofbraak ontstaot dan H₂O en CO₂. Mar bi'j de ofwezigheid van zuurstof kriej anaerobe ofbraak op, daoras CH₄ van komt. In natte en vochtige omstaandigheden gaot de ofbraak staorigran as de ophoperi'je, waoraj veenvorming van kriegen. Vene viej veural in maotige vochtige kontreien. In Nederlaand en België is et mieste vene vormd in et Atlanticum, lichtkaans deur et vochtoverskot dat optrad deur de overgaank van naaldbos naor loofbos in die periode en et sti'jgen van de grondwaeterspiegel onder invloed van et zeespiegelsti'jging.

Indieling

Veensoorten verskillen slim, ofhaankelik van de ligging ten opzichte van et grondwaeter en van de voedselriekdom.

Ligging ten opzichte van et grondweater

Aj uutgaon van de ligging ten opzichte van et grondwaeter bi'j de veenvorming kuj de volngde indieling maeken:

• Leegvene hef as veurnaemste kenmark dat et vene onder invloed van et grondwaeter ontstaon is. Leegvene is ofhaankelik van de grondwaeterkwaliteit eutroof-oligotroof. Limnisch vene wodt onder de waeterspiegel evormd, telmatisch vene in de zone rond de waeterspiegel. Krek daorboven wodt terrestrisch vene vormd, dat as over et algemien rap oxideert tiedens et uutdreugen, behalven aj hoogveenvorming kriegen.
• Hoogvene hef as veurnaemste kenmark dat et ontstaon is onder invloed van regenwaeter, zogenaemd ombrogeen vene. Et is altied oligotroof. Et veurnaemste bestanddiel is veenmos (Sphagum), dat alderbassens veule waeter opzoegen wil en in ezwollen toestaand veur meer as 90 percent uut waeter kan bestaon. Butendat wil et goed gruuien in zoere omstaandigheden, die aj kriegen deurdat regenwaeter vanzels al aorig zoer en niet ebufferd is. Et milieu is extreem voedselaarm en ontstaot as d'r de dooie plaantenresten op een ondeurlaotende humusrieke ondergrond liggen, zodat d'r gien voedselriek waeter meer binnendringen kan. Vene dat veurnaemelik deur veenmos evormd is, nuumt ze ook veenmosveen.

In onontgonnen vorm viej et in Nederlaand niet slim veule meer, allend nog in et Bargervene bi'j Schonebeke in Drenthe en in de Groote Peel in Noord-Braobant. Een groot pat is ja in de neengtiende eeuw of-egraven veur de braandstofveurziening. In België hej op de Hoge Venen (Hohes Venn of Hautes Fagnes) nog biester veul hoogvene.

De bovenste laoge (40-60 cm) nuumt ze bonkeerde, en kuj niet gebruken omme d'r turf van te maeken. Dizze bonkeerde wodden in de Grunneger, Drentse en Friese veenderi'jen - niet in de Peel - vermengd mit de zaandgrond die nao 't ofgraven weer teveurschien kwam en vormden zo ze dalgrond, die mit goede bemesting en ontwaetering een redelike laandbouwgrond vormt.

De onderste laoge (30-40 cm) nuumt ze dargvene. Dit is stark saemen eparst en bevat vake et kienholt; wortels en dielen van boomstammen die as bedolven bint deur et vene.

Rifferenties

Dit stok is eskreven in 't Stellingwarfs van Stienwiekerlaand.

Commons: Vene (grondsoorte) - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.