Verskil tüsken versys van "Frederik Hendrik van Oranje-Nassau"
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K →bronne |
K < |
||
Regel 2:
== Stadholder ==
Toon zien breur [[Maurits van Oranje]] op [[23 april]] [[1625]] oaverlead, volgden Frederik Hendrik him op as stadholder en leageranvoerder. Et volgenden joar begun hi-j mit zien neave [[Ernst Casimir]], stadholder van Freeslaand, Grunnen en Drenthe, nen [[veldtochte]] teggen den Spoansen Nederlaanden, en veroaverden in dat joar [[Oldnzel]]. In [[1627]] won hi-j et [[Beleg van Grol (1627)]]. <br />
In [[1628]] wist den koaper [[Piet Hein]] bi-j den [[slag in den baai van Matanzas]] nen Spoansen [[Zilvervloot]] te veroaveren, woarmet hi-j nen unmundigen schat veur den Republeek verwierf. Frederik Hendrik kon dit good bruuken in zien stried en et volgenden joar nam hi-j de [[moerasdraak]] [['s-Hertogenbosch (stad)|'s-Hertogenbosch]] in (zee ''[[Beleg van 's-Hertogenbosch]]'').
Deur zien kriegskunde sloagden hi-j doarin et groandgebeed van den Republeek wieter uut te breiden noar et zuuden; nen invalle in Vloanderen mös in [[1631]] ofgebloazen wödden, moar tiedens den [[veldtocht langs den Maas]] in [[1632]] veel [[Opper-Gelre]] in zien hende deur den innoame van den steedn [[Venlo]] en [[Roermond]] (bi-j welke letsten inname Ernst Casimir sneuvelden). Zien wegge vervolgend noar [[Maastricht]] mislukten nen bestorming van den stad, moar noa nen [[beleg van Maastricht (1632)|beleg]] maakten Frederik zich in datzelfden joar toch meister van den Maasstad. <br />
Kort noa dizze oaverwinningen zol Frederik oaverwogen hebben um [[Brussel]] an te vallen, moar tot vaste plannen is et nooit ekommen en den prinse blef tot november in Maastricht.
In [[1635]] raakten [[Frankriek]] en [[Spanje]] wier mit mekaar in krieg, noo in et kader van den [[Dartigjoarigen Oorlog]]. Frederik Hendrik zag wal heil in nen bondgenotschap mit Frankriek, en op [[8 februari]] 1635 undertekkenden hi-j mit den Fraansen [[kardinoal Richelieu]] et Verdrag van Paries, woarbi-j wöd of-esprokken um noa den oaverwinning op den Spanjoarden den Zuudeleken Nederlaanden onderling te verdealen. Den Republeek zol [[Hartogdom Braobant|Braobant]] en [[Heerlijkheid Mechelen|Mechelen]] kriegen en Frankriek den rest. Dat heeld in dat Frankriek et grootsten dele van [[Groafschap Vloanderen]] zol kriegen, mit den steedn [[Brugge]] en [[Gent]]; allenig et noorden van Vloanderen ([[Stoats-Vloanderen]]) zol bi-j den Republeek kommen. Uutendelek trok Frederik Hendrik zich trög uut argwaan; hi-j wol leever den Zuudeleken Nederlaanden as buffer bewoaren, dan dat den Republeek an et machtigen Frankriek zol kommen te grenzen.
Frederik Hendrik zetten dan moar zunder den Fraansen zien stried wieter. In 1636 veroaverden hi-j in et oosten et srategies belangrieke verstarkten eilaand [[Schenkenschanz]] in den Rijn. In [[1637]] won hi-j et [[Veerden beleg van Breda]], dat veurgood in Stoatsen hende zol blieven. Hi-j verloar Venlo en Roermond echter wier an den Spanjoarden. <br />
Noa Breda richtte hi-j zich op wat hi-j al joaren wunsten: den heroavering van den stad [[Antwarpen]] op den Spanjoarden, dee in 1585 veur den Opstaand verloren egoan was. Moar toon [[Willem van Nassau (1620-1679)|Willem van Nassau]] in zien opdracht in [[1638]] nen peuging woagden, wöd hi-j versloagen in den [[Slag bi-j Kallo]]. <br />
Hierdeur wöd den Republeek nen klap uut-edeeld, dee Spanje unmiddellek probierden te verzwoaren deur nen Tweeden Armada te zenden. Deur [[Maarten Tromp]] wöd dizze vlotte in 1639 echter verneetigd in den [[Slag bi-j Duuns]], zodat et gevoar wier veurbi-j was. Heanig trögtrekkend heeld Frederik Hendrik zich veurnoamelek beazig in [[Zeeuws-Vloanderen]], woar hi-j [[Sas van Gent]] en [[Beleg van Hulst|Hulst]] veroaverden.
| |||