Allerheiligen

Allerheiligen is een katolik feestdag up 1 november. Up dissen dag herdenket de katoliken alle christelike heiligen en martelaars. Et kümt den dag vöär Allerselen, wår et krap med verbünden is, en een dag nå Halloween.

Up Allerheiligen en Allerselen bint et de dagen dat de katoliken de doud en et leaven nå de doud oaverdenket.

De bysantynen hadden in de 4. eywe al een gedenkdag up 13 meei vöär alle martelaren. Dit idey wördden wårskynlik in de 7. eywe döär de katoliken oaver-enöämen. So hadden sy ouk direkt yts ümme vöär et heidenske Samhain in de plaatste te doon. In 837 döäd paus Gregorius 1 november uutropen as een katolik gedenkdag.

De åvend vöär disse twey dagen wördet der vake vöärbereidingen edåne, en disse åvend nömet sy ouk wal in et ängelsk "All Hallows' eve(ning)" of Halloween.

Karkelik feest

In de karke doot se up Allerheiligen et tema van et ende van de tyd bespreaken. Uut et bybelbook Oupenbarings wörd der eleasen. Et leaven van de heiligen, dee nu in den heamel bint, wörd oaver nå edacht ümme an ear een vöärbeald te hebben.

De åvend vöär en/of de middag en åvend tydens Allerheiligen bereidet lüde sich vöär op Allerselen, de volgende dag. De begraavplaatsen wördet skoune emaakt en med vanalles versyrt.

In Ängeland is Halloween nå de Reformaty lös ekummen van de karke en een feest van et volk ewörden. En döär yrske kolonisten is dissend når Amerika up an ebrached. Én van dåruut kümt et sütys an wear -net anders uut evoort- wearümme når Europa.

De protestanten doot geyn Allerheiligen of Allerselen, want dee doot neet an heiligenverearing.

Volksfeest

1 November is töt in de 20. eywe ouk een belangryken dag up de kalender ewesd in et dagelikse leaven, vöäral vöär buren en kouplüde. Vöär de buren begünden toon de wintertyd. De ougst mosd binnen weasen en vey wörded elsachted, ümme et winter döär te kummen. De kachel wördden up-estoaked en de winterklearen wördden van solder eplükked. Up sommige steades heb y noch nåjårsmarkten, vöär et doon van winterinkoupen en as et eaven kan een pilsy te supen med måten.

Dit artikel is eskreaven in et sallandsk.