Babyboomers

Babyboomers bint een demografische cohort, veurofgaond an Ginneratie X, van mèensen die geboren bint in de periode van 't ende van de Tweede Wereldoorlog töt begun jaoren zestig. In West-Europa en Noord-Amerika wördt dizze ginneratie vake associeerd mit materiële veurrechten: der bint der ja nogal wat opegruid in stark verbeterde welvaort, vergeleken mit de veuroorlogse jaoren en de oorlogsjaoren. Dizze verbetering kwaamp diels deur uutgebreide nao-oorlogse aoverheidshölpe mit huusvesting en onderwies.

Speulende Nederlaandse kiender in 1958. De jaoren vieftig en zestig kun 't in 't westen economisch minder

Een meugelijke indieling van ginneraties in de westerse wereld

As groep waren de babyboomers rieker, actiever en lichamelijk gezonder as ienige ginneratie die dervéur kwaamp. Heur ginneratie verdiende mit wark ok veule meer as de veurgaonde ginneraties, en kun zo de vruchten plokken van een aovervloedig anbod an voedsel, kleraozie, oldedagsveurzienings en zölfs midlifecrisis-producten. De ginneratie van de babyboomers hef ok kritiek ekregen veur een toename in consumentisme, wat deur goenend as butensporig wördden eziene.

Babyboomers en 't Nedersaksisch

Talige breuk mit 't verleden

De babyboomers uut de noordoostelijke pervincies van Nederlaand bint de leste ginneratie van wie 't Nedersaksisch algemien de eerste taal was. Lu die daor (vrij) kört nao de oorlog opgruiden kregen de taal in wieduut de mieste gevallen nog van huus uut mit. Op de legere schoele wördden ze dan van de iene op de aandere dag mit 't Nederlaands econfronteerd, vake deur leraren die de taal van de kiender niet machtig waren. Kiender die van huus uut gien Nedersaksisch preuten, beveurbield umdet de olders uut aandere dielen van 't laand kwamen, leerden det asnog op 't schoelplein. Deur een bulte factoren, zoas verstedelijking, gruiende diversiteit van de bevolking, 't toenemend deurstuderen en 't opkomen van de massamedia, wördden 't Standaardnederlaands van veul grotere pertaansie as veurhen. Onder olders verspreidde hum 't idee, deur onderwiezers halfestaone, det heur eigen taal verbasterd Nederlaands was en dej die niet mussen deurgeven, wol oen kiend een kaans maken in de mederne maotschoppije.

Mit det de babyboomers vanof zo midden jaoren zestig zölf kiender begunden te kriegen, haj een falikante breuk mit de veurgaonde ginneraties: op grote schaal wördden 't Nedersaksisch niet langer mit de kiender epraot. Ok as olderparen onder menare in huus plat preuten en minder goed Nederlaands kunden, gebruukten ze uutslutend Nederlaands as ze rechtstreeks mit de kiender preuten. Zo kreej een ginneratie die nog hiel wat Nedersaksisch mitkreeg, mar veur wie det tegeliekertied niet de moerstaal was. Onder aal meer jongern, die via de media en toenemend in de directe umgeving hieltied Nederlaands um heur henne heurden, kelderde zowal de beheersing van as de baand mit 't Nedersaksisch.

Rebulie en neie trends

Tegeliekertied waarde de giest van rebulie en de zin um tegen heilige huusies an te schuppen, waor de babyboomers vake mit associeerd wördt. Det zaaj ok onder babyboomers die heur bewust gaanks hölden mit 't Nedersaksisch. Martin Koster en Ton Kolkman, studenten an de Rieksuniversiteit Grunning en beidend van 1950, zetten 't Drèentstalige literaire tiedschrift Roet op as roppige reactie tegen de beholdende aord van de Drèentstalige schrieverije doedestieds, deur Koster samenevat as "siep, schaop en schèuper". Veural in de loop van de jaoren tachtig gunk een hiele riege babyboomers in Roet schrieven. 't Blad wördden nao-evolgd deur Krödde in Grunning en Diesel in Oostfrieslaand. Kört nao 't ontstaon van Roet wördden de uutgeverije Het Drentse Boek opericht, die veule nijmoedse Drèentstalige boeken zol uutgeven. 't In 1994 opezette Twèentstalige literaire tiedschrift De Nieje Tied, det mit een vergeliekbere helligheid ageerde veur verneiing en kwaliteit in de Twèentse schrieverije, waren ok in heufdzake babyboomers bij betrökken.

An de aandere kaante was zölfs veur de babyboomers die cultureel gaanks waren mit Nedersaksisch dizze taal meer een soortement hobby en wat veur heurzölf as iets um wieder te geven an de volgende ginneratie. Ok zij weken in veul of de mieste gevallen niet of van 't idee det allent de laandsbriede standaardtaal van nut was veur kiender, en dej de taal van de eigen streke niet mussen deurgeven.

Dit stok is eschreven in 't Zuudwest-Drèents.