Ekology
Ekology is ne weatenskap dee as et samenleaven van leavende weasens bekikt. Dårunder wordet ouk de menske reakend en syn tastbåre leavümgeaving. Binnen de ekology wordet organismen up individueel vlak bekeaken, mär ouk as deyl van ne bevolking, gemeynskap, ekosysteem en de biosfeer. Ekology oaverlapt med biogeografy, evolutionäre biology, genenstudy, etology en natuurgeskedenisse. Ekology is en underdeyl van biology.
Ekology bekikt under meyr de volgende saken:
- Leavensprocessen, antifragiliteit, uutwesselingen en anpassingen
- De beweaging van materialen en energy döär leavende gemeynskappen
- Wo as ekosystemen mekander upvolget
- Samenwarking, teagenwarking en röyverye binnen en tüsken soorten
- De rykheid, biomassa, en verdeyling van organismen binnen ne leavümgeaving.
- Patronen van biologiske verskeidenheid en wo as dee döärwarket in ekosystemen
Ekology hevt raakvlakken by nen heylen houp disciplines: natuurbeheyr, landbouw, buskbouw, viskerye, stadsplanning, gemeynskapsgesundheid, ekonomy en verskillende disciplines binnen de weatenskap.
Et woord "ekology" ("Ökologie") wör in 1866 vöär et eyrste bruked döär den düütsken weatenskapper Ernst Haeckel. En de tweyde hälvde van den 19. eywe bouwden et steyds wyder uut as rechte weatenskap. Evolutionäre begrippen as anpassing en natuurköäse sint vaste bouwsteynder van de moderne ekology.
Ekosystemen sint et geheyl van organismen en de gemeynskappen wat se förmet en de neet-leavende underdeylen van de ümgeaving wårin as dee leavet.