Klitse

Tot 't geslach klitse (Arctium) beheuren de:

Grote klitse (Arctium lappa),
Gewone klitse (Arctium minus),
Donzige klitse (Arctium tomentosum) en
Bosklitse (Arctium nemorosum).
Vrogger wönnen oek nog de kleine klitse as amparte soorte ezien.

De klitse kump in 't wild veur in Europa en Azië.

Ekelogie

De klitse kump veur in barmen, ruugten en op open plekken in bossen. De vruchen wonnen verspreid deurdat ze an de vach van dieren blieven hangen. Oek blieven ze an kleren hangen.

Gebruuk

Greunte

De penwortel van jonge plaanten kan egeten wonnen as pastinaak. In Europa wonnen de plaante haos neet meer egeten, mar in Azië is 't nog een populaire greunte. De wortels wonnen in Nederlaand verkoch in Chinese supermarken onder de naam "burdock". De wortels wonnen in 't eerste greuijaor in de harres eoogs, dan hef de plaante nog gien bloemstengels/bloemen ontwikkeld (allinnig de grote leerachtige blaojen en de wortel). De wortels bin vorsbestendig. Ze kunnen 's wienters in de grond eleuten wonnen en vlak veur gebruuk eoogs wonnen. A-j in 't wild op zeuk gaon naor disse plaante ku-j 't beste eers zeuken naor de dujelijk herkenbaore klitsebollen, en daornao daor in de buurte zeuken naor plaanten uut 't eerste jaor. De rooie bladstelen zien der een bietjen uut as rebarber, en de blaojen bin leerachtig mit een lichbehaoren, witte onderkaante.

Jonge bloemstengels kunnen in 't laote veurjaor veurdat de bloemen verschienen oek egeten wonnen. De smaak liek een bietjen op een artisjok.

Medesinaal gebruuk

Veur medesinaal gebruuk wonnen de wortel in de harres van 't eerste greuijaor of in 't daoropvolgende veurjaor eoogs en edreug. De klitse is volgens de volksgeneeskuns vochofdrievend en bloedreinigend. 't Zol oek warken tegen gevrichsreuma, zweren, maagklachen, haoruutval en dreugte van 't vel op de kop.

Nedersaksisch

In t Tweants kan ne "klitse" ok ne vrouwe wean den veul praot.