Maria Mönch-Tegeder

Maria Mönch-Tegeder (Mehringen bij Emsbüren, Emslaand, 8 april 1903 - Soltbergen, Emslaand, 31 december 1980) was een Duutse schriefster in 't Emslaander plat en onderwiezeres.

Ze wördden geboren op een fiks boerenspil, gunk in Mönster naor de hogere maagiesschoele en deurleup een opleiding töt lerares huusholdkunde. Eerst warkte ze buten 't Emslaand: in Liebenthal, Silezië, Mönster, Gelsenkiärken en Bad Harzborch. In 1936 kreeg ze een anstelling an de ambachtsschoele in 't Emslaandse Meppen. Nao een lochtofweertraining kreeg ze de gelegenheid um rond te reizen deur de steden en dörpen van 't Emslaand; daorbij tiekende ze olde vertelsels op.

Weerumme in 't Emslaand daor as ze geern much wezen, sleug ze an 't schrieven. Der ontstund een umvangriek wark, van humoristische stokkies töt romans. Ze dreug bij an Nedersaksisch literair tiedschrift 't Swieniegeltje, waor schrievers uut zowal Nederlaand as Duutslaand bij betrökken waren. Heur giestelijke bezinnings veur de radio waren de lu ok drok op.

Heur neve (meuiezegger), de journalist en uutgever Theo Mönch-Tegeder, gaf nao heur dood heur verzamelde wark uut.

Uutgaves

Land unner Gottes Thron: Vertellt us van Fröd un Leed ut 't Emsland (Lingen: van Acken, 1951)
Däftige Kost (Lingen: van Acken, 1952)
De Trecker-Komödie: Plattdeutsches Lustspiel der Neuzeit in 4 Aufzügen (Meppen: Bernsen, 1953)
Mau-Mau in Moordörp: Plattdeutsches Lustspiel der Neuzeit in 5 Aufzügen (Meppen: Bernsen, 1954)
De Heiland is geboren: Plattdütske Wiehnachtsgeschichte (Mönster: Aschendorff, 1959)
Emslandkinder singen, spielen und tanzen (Meppen: Verlag des Emsländischen Heimatvereins, 1960)
Likatessen: Ein heiteres plattdeutsches Spiel in einem Aufzug (Warnduorp: Wulf, 1960)
Plattdütske Häppkes (Lingen: van Acken, 1966)
Plattdütske Romräse: Met Härohm, Köster un Börgermester (Lingen: van Acken, 1973)
Oltwiewersommer: Van dat Olde kann man tehren, un kegen dat Neje sall'm sick nich wehren (Lingen: van Acken, 1973)
Häppkes un Döönkes (Lingen: van Acken, 1977)
Use Land (vertelsels, Lingen: van Acken, 1978)
Oltwiewersommer (Lingen: van Acken, 1979)
Holter, bolter, pleite: Döönkes un Riemsels (Lingen: van Acken, 1980)
Laup dör de Welt: De moisten Vertellsels un Riemsels (Lingen: van Acken, 1982)
Wi stickt nu de Kerßen an: Klaostiet un Wiehnachten in't Emsland; Vertellsels, Döönkes un ock wat to't Naohdenken (verzameld wark, diel 1, Sögel: Verlag des Emsländischen Heimatbundes, 2000)
Emsland-Romane: Plattdütske Romräse. Imme. Land unner Gottes Thron (verzameld wark, diel 2, Sögel: Verlag des Emsländischen Heimatbundes, 2001)
Emsland-Vertellsels: 100 Döönkes un Riemsels (verzameld wark, diel 3, Sögel: Verlag des Emsländischen Heimatbundes, 2002)
Dör Dag un Tiet: Plattdeutsche Geschichten, Gedichte und Lieder / plattdeutsche Geschichten, Gedichte und Lieder (Sögel Verlag des Emsländischen Heimatbundes, ca. 2005)

Bronnen

Literatuur

Bernd Robben (1982), '„De Moderspraok is alltiet fien“. In memoriam Maria Mönch-Tegeder', in Jahrbuch des Emsländischen Heimatbundes, 28
Rainer Hehemann (1990), Biographisches Handbuch zur Geschichte der Region Osnabrück, Bramsche

Dit stok is eschreven in 't Zuudwest-Drèents.