Media
Media is t meervoold van medium. n Medium is, nöast aandere dinge, n hulpmiddel vuur kommunikasie. Det kan met ene, mer ook met völle leu of instansies tegelieke. Media zeent (oawer)dreagers van berichen en informasie.
Skoonwal media van oorsproonk n Latiens woard is det in t mearvoold steet, wörd in Europa vake as eankelvoold gebroekt.
Ontwikkeling
bewarkSeend t 17de joarhoonderd he'j al dag- en wekblaadn en wiedverspreide pamfletn. Töt t eande van t 19e joarhoonderd was vuural t moondelinge, eskreewne of edrukte woard t belangriekste kommunikasiemiddel. Mer doarnoa kömn doar fotografie, tellegrafie, tellefonie, film en in t 20ste joarhoonderd nog radio en tellevisie bie.
In de neegntiger joarn van t twentigste joarhoonderd gungn de leu massaal oawer op t internet, woerbie berichtoetwisseling nog rapper gung, en leu van oawer de hele wearld met mekoar verbeundn wördn. Aanders as edacht, bliewt aandere "euldere" media, zo as de radio en tellevisie, de kraante ondaanks t internet wal bestoan. Disse euldere media kan zelfs t internet gebroekn as 'medium' vuur zikzelf. Kraantn, tellevisie- en radiostasjons hebt rechtevoort allemoal ne webstea op t internet.
De opinieblaadn, dee't per wekke of moand verskient, leawert achtergroondinformasie en loopt t niejs noa. t internet wörd ook hierin aal belangrieker. t Gef leazers ook de meugelikheaid zelf rap te reageern.
Massamedia kö'j opdeeln in publieke en kommersjele media. Publieke media hebt as doel um nit-gekluurde, earlike en onofhaankelike informasie te verspreaidn. De kommersjele media weelt vuural geeld verdeenn an t verspreaidn van informasie, of bepoalde leu wille bezorgen. Det hooft nit te beteekn det öare informasie nit ongekluurd of earlike is, mer as t met de ekonomie nit good geet, hef det meteen invlood op disse media.
Kenmaarken
bewarkDe meeste hudigendaagse media hebt zes kenmaarken:
- De berichten van de media wordt duur ne grote groep vertrouwd. De mearderheaid van de bevolking neamp earder berichten an van eenn den at de media "vuursteet", zo as n niejsleazer, as wonnear t bericht zo mear van ene op stroate keump. Ook wörd n bericht oet t eegne laand earder an enömn as wonnear t oet n vear laand keump. Zulke berichten wordt al gaauw as propaganda of indoktrinasie ezeen. Vake wörd in disse laandn zelf net zo edacht oawer niejs oet aandere laandn. As t dr op an keump geleuft iederene de partieje woer't ze zikzelf met vereenzelvigt.
- Media wordt, ondaanks grote kritiek, nog aait as onofhaankelik ezeen, en dus betrouwboar.
- De berichtgewing geet rap. Dr zit weainig tied tusken ne gebuurtenisse en t oognblik det de media dr oawer neumt. Vuural met de niejere media is det zo.
- Met "Massamedia" bedoolt ze kommunikasiemiddeln dee't, duurdet ze zo toogaankelik zeent, völle leu köant bereikn. Det hebt ze vuural te daankn an de makkelike wieze woerop at ze te kriegn zeent (bv. verkoop van kraantn) of t feit det leu dr oaweral teegnan köant kiekn: bv. grote tellevisies in de stad, op kantoor en in de wonkamer. Ook past de massamedia öar sproake vake an an t grote publiek.
- De gebroeker van media (kiek-, luster- of leasvolk) kan zelf t niejs nit beïnvloodn.
- Vuural seend dr tellevisie is, wordt media ezeen as n podium in de moatskoppieje, woerop leu öare gedachten en meanings kwiet köant oawer alns wat öar in de gedaankn zit.