Modersproake
Ne modersproake (in de sproaklear meesttieds of ekörtt töt T1 of L1) is ne sproake dee't gedoerende de jeugnd zoonder offisjeel sproakenoonderwies wörd verwörven. t Kenmoark van ne modersproakensprekker is det he anveult wat wal en nit meugelik is in zinne sproake.
Wo eulder at leu wordt, des te meender good ze ne nieje sproake learen köant. Volgens de algemeen anvoarde gedachte van sproakenkeundige Noam Chomsky heuld tiedens de puberteit t vermogen op um ne modersproake te learen. Det neumt ze de kritieke periode.
Ne sproake den't vuur ene nit as modersproake geeldt, mer den at ne toch wal keant, wörd t ne tweede sproake eneumd (T2). Kleaine wichter köant nen machtigen hoop sproaken as T1 learen, as ze der mear genog van heurt gedoerende öare kritieke periode. In völle delen van de weareld zeent t kennen van twee of meardere sproaken de norm. In China bieveurbeeld hef iedereen twee of mangs dree modersproaken: t Manderien veur skole en t woark en de lokoale sproake veur t dagelikse leaven. In t zuden van China is Kantonees voak de darde modersproake, omdat dat in t zuden ook voak as lingua franca gebruukt wörd. In Westerse laanden verdringt vake de standaardsproaken de regionale sproaken, en nig zik t volk noar eankelsproakigheaid.
t Anlearen van T2s is meesttieds nit zo makkelik as T1s, en um de behearsing op peail te hoolden mut der regelmoatig herhaald en oefend worden. De gelearde leu zeggent meesttieds det ne T1 verwörven wörd, en ne T2 eleard.
Bie T2s dee't dichte bie de modersproake stoat is t begriepen vake meender zwoar as t zelf gebroeken van de sproake. Zelfs as enen ne T2 good en zoonder möaite kan, is vake nog te vernemmen det t nit de modersproake is, duur n lecht ofwiekend akseant.
t Oonderzeuken van de kenmoarken van modersproaken (tegenoawer tweede sproaken) is t groondbegeensel van de psycholinguïstiek, zo as in de Chomskiaanse sproaklear.
21 februwoari is de Internationale Modersproakedag.
In t Neersassies
bewarkIn t Neersassiese gebeed, en vuural Tweante wörd t woard modersproake nog wal es gebroekt um t Neersassies te beneumen, en dan vuural de stoarke geveulswearde det t vuur modersprekkers kan hebben.