Ongeletterdheid

Ongeletterdheid (ook wal analfabetisme neumd) wil zegn at eenn nich leazn en skrievn hef leard. Doarnöast he'j ok nog leeggeletterdheid, wat wil zegn da'j leu hebt dee't t wal köant, moar dee't dr grote möaite met hebt.

Groadn van ongeletterdheaid per laand in de wearld

n Naam analfabetisme keump oet t Grieks, van an (teegn of on-) en alfabeth wat letters bint.

Wieders he'j nog woardbleendheid (dyslexie), dee wal köant leazn, moar dee't vake letters deur mekaar haalt. Eenn den't woardbleend is, kan wal leazn, mer t geet um tooverdan mis.

Wearldwied

Ongeletterdheid keump völ in ontwikkelingslaandn veur, skoonwal t doar ok minner wörd. De meeste ongeletterdheid tref iej in Zuud-Azië (46% van t volk kan doar nich leazn of skriewn), en doarnoa Afrika oonder de Sahara (39%).

In Sjina hebt ze t Hanzi-skrift (met karakters) in plaats van letters. Dat is zo lastig te learn det kinner noa ne basisskool ongevear 1000 karakters kent, en doarmet nog moar net opskriftn op weenkels en verkearsbrödkes leazn köant. Um n book of ne kraant te leazn mu'j apart les nemn. Doarum hef de Sjinese regearing in de joarn '50 van t 20e joarhonnerd dr veur közn um t Hanzi seempeler te loatn maakn. Hierdeur is t wat makkeliker wördn, moar ze hebt mangs al es ovverlegd um helemoal op t Latiense skrift ovver te goan. In Japan hef ze noast t Japanse klankschrift ok Sjinese letters (doar 'kanji' eneumd) en um de leesberheaid te vergrötten zet ze biej bepaalde meender vuurkommende kanji de Japanse letters der in t kleain boaven.

In Tweante

Oet onnerzeuk blik at 50% van de leu oet Tweante gin Plat kan skriewn en 23% zelfs gin Plat kan leazn. readn hierveur is: t wörd op de skooln nich onnerwezzen. Moar umdat dit nich op de politieke agenda steet, wörd de Neerlaandse ongeletterheid skoonwal skat op 1,5% van de bevolking.