Peutinger kaarte
De Tabula Peutingeriana of Peutinger kaarte is nen kopie van ne Romeinse reiskaarte uut de 3de eeuwe tot 4de eeuwe. Zi-j beslöt n gebeed van Groot-Brittannië, Spanje en Noord-Afrika in et westen tot den Ganges riveer in et oosten.
Den oldsten bekenden kopie is n haandskrift uut de 13de eeuwe, dat noe bewoard wöd in de Oostenriekse Nasionale Bibliotheek in Wenen. Et is dizzen kopie den den name gaf an de kaarte. Vervoardegd deur nen monnik uut Colmar wodden de kaarte in ne bibliotheek in Zuud-Duutslaand evonden deur Conrad Celtis, dee eur in 1507 noaleet an den humanist Konrad Peutinger uut Augsburg.
De kaarte
bewarkDen Tabula Peutingeriana is ne rolle perkament, samen-esteld uut 12 blader van rundumme 38 cm hoge, elk 59 tot 65 cm lange, mit ne totale lengte van 6,82 m. Et eerste blad, mit doarop et Iberies schiereilaand en de Britse eilaanden is vort-eraakt, woardeur der nog moar 11 blader ovver bunt. De kaarte is neet oppervlaakte-getrouw is, zee is meer ne skematiese veurstelling van et weagennet en de stappen plaetse in et Romeinse Riek (zee ofbeelding). Oaver et grootste deel van de kaarte wodtt ok de ofstanden van de satappen an-egeaven, deels in Romeinse mielen (milia passuum), en veur et Galliesen deel in leugae (rundumme 1,5 Romeinse miel). Der besteet gene twiefel dat dit kömp deurdat de eurspronkeleke kaarte verskillende bronnen had. In de tied van vervoardeging gingen doar ok al verskillende itineraria rund, reisweagen van hier noar ginder in liestvörm. Ne grote verzameling doarvan was et Itinerarium Antonini, dat neet minder as 3500 stappen plaetse mit onderlinge ofstaanden vermeldt. In elk geval wöd de neet bewoarde kaarte woarnoar de Tabula Peutingeriana kopieerd wierd, nog bi-j-ewarkt mit ni-je weage en plaetse tot rundumme et joar 400.
Kopieën
bewarkNoa den dood van Konrad Peutinger kreg den kartograaf Abraham Ortelius de vroage um de kaarte in drök uut te geaven. Moar veur hee et wark kloar had kwamp e oet de tied, n half joar later had Jan Moretus den klus ekloard. Begin 1599 drökten de uutgeaveri-je Plantijn in Antwarpen der 250 kopieën van, op halve greutte en verdeald oaver 8 drökplaatn. Later volgden nog verskillende uutgoaven mit deezelfde, moar ok mit ni-je drökplaatn. Dit neumt zie verklaorende uutlegging, umdat steeds opni-j et eurspronkeleke handskrift eleazen en verkloard mös wödden. Teggenwoordig warkt zie alleneg nog mit fotografiese duplikaten, zodat de kwetsboare eurspronkeleke kaarte neet meer roadpleegd höf te wödden. Eavengood is et neet eenvoldeg de vermelde Romeinse namen an hedendoagse steadn te koppelen, wat nog steeds anleiding guf tot ni-je verklaorende uutleg van de kaarte.
Den vandage meest gebruukten kopie van de kaarte is de facsimile van Konrad Miller uut 1887. Miller maken nen völle kopie in kleur op twee daarde van et olde formoat. Hi-j hef doarbi-j van et ontbrekkende eerste blad nen annaome emaakt zoas hi-j dach hoo den kaarte der eurspronkelek hef uut-ezene, woardeur ok Spanje, Portugal en Engelaand wier op de kaarte stoat. Den helen kopie van Miller is online te bekieken op den webstea Bibliotheca Augustana.
Belgiese steadn
bewarkBelgiesen steadn of plekken op de kaarte bunt under aandere:
Nederlandse steadn
bewarkNederlandse steadn of plekken op de kaarte bunt under aandere:
- Lugdunum - Den Brittenburg bi-j Katwiek an Zee
- Praetorium Agrippinae - Valkenburg
- Matilone - verm. Leiden-Roomburg
- Albaniana - Alphen an den Rien
- Forum Hadriani - Veurburg
- Flenio - ondudelek
- Tablis - verm. Old-Alblas
