Ptolemaeus

Claudius Ptolemaeus (Grieks: Klaudios Ptolemaios) (87 - 150 nao Christus) was een Griekse astroloog, steernskundige, geograaf, wiskundige en meziektheoreticus die leven te Alexandrië.

Steernskunde

Quadripartitum, 1622

Ptolemaeus schreef een uut-ebreiden samenvatting van de astrologie van zien tied: de TetraBiblos (De vier boeken). In de Tetrabiblos wordt uut-ebreid in-egaon op 't duden van horrescopen. Daornaost worden anwiezingen veur berekeningen egeven. Een deel van 't boek geet aover specifieke situaties, bieveurbeeld astrologische standen die van belang zollen wezen bie butenlaanse reizen.

Ptolemaeus hef een uutzonderlijk grote invleud op de astrologie nao hum uut-eoefend. Veul van zien technieken bint nog de heultied in gebruuk bie astrologen. Kritiek is der veural ewes op correlaties die Ptolemaeus leg tussen de betekenisse van dierenriemtekens en seizoenen. De correlatie tussen bieveurbeeld 't teken ram en de lent geldt vanzelf allenig veur een deel van 't noordelijk halfrond en kan dus niet universeel geldig wezen. Toch bouwt Ptolemaeus op dit soort vergeliekingen veul van zien theorieën op.

Astrologie

Ptolemaeus had een geocentrisch beeld van 't zunnestelsel. Zien opvattingen aover steernskunde, bekend äs 't "Stelsel van Ptolemaeus", hebben meer äs 1400 jaor, töt wied nao de middeleeuwen, disse wetenschap in West-Europa en Arabië beheerst. Pas veul laoter is 't deur Nicolaus Copernicus weerleg. De reden dät 't wereldbeeld van Ptolemaeus zolange stand huil had veul te maken mit de opvattingen van de kärke. Volgens de Biebel is de eerde 't middelpunt van 't heulal, een beeld dät aoverenekwam mit die van Ptolemaeus. Kritiek op dit beeld werd niet eoorloofd.

Ptolemaeus hef de epicykel-theorie van Hipparchus vervolmaak. Want mit 't steernsmedel van Aristoteles kon namelijk niet verklaord worden waorumme äs de pleneten zich soms gauw en zich soms langzaam, of soms zelfs achterweerts, an de hemel bewegen. Um disse bewegingen mit behulp van de epicykel-theorie te kunnen verklaoren gebruken Ptolemaeus honderden epicykels (hulpcirkels), mä zelfs noe nog zol de eerde niet krek in 't midden staon. Dit medel legen Ptolemaeus vaste in zien därtiendelige manuscript 'Hè mathèmatikè syntaxis' ('De wiskundige verhaandeling'). De wärken van Ptolomaeus aover steernskunde bint aover-eleverd in 't Arabisch, wat deur de Arabische steernskundigen 'Kitab al-Madjisti' enuumd werd, wat 't Grootste boek betekent. Dit werd laoter verbasterd tot Almagest ('t hele grote). De Almagest bevatten ok een steernskattelogus en een lieste van 48 steernsbeelden, die deur Hipparchus emaak bint.

Geografie

Wereldkaorte uut 1482, ebaseerd op Ptolemaeus

Ptolemaeus is meschien nog meer bekend eworden deur zien "Cosmographia" of "Geographia", een gids veur 't maken van kaorten mit een lieste van de geografische lengte en breedte van ongeveer 350 pläsen. Mit behulp van dit wärk konnen ze een serie kaorten tekenen van de hele wereld die veur de auteur bekend was. In de renaissance bestond veul belangstelling veur disse "Geographia": véúr 1600 werden der 31 Latiense of Italiaanse uutgaoven van edruk. Disse uutgaoven vormen de eerste atlassen.

Ptolemaeus verzamelen zien gegevens in de eerste helfte van de 2e eeuw nao Christus. Hee nuumt de Phrisii (de Friezen), de bewoners van de lege lanen in 't noorden van de grote revieren. Hee nuumt 't Eilaand van de Betaven niet, umdät e veurnamelijk steden en revieren opgaf en minnig laandschappen, mä hee hef wel de goedheid ehad um een paor plääsnamen en een paor andere geografische anwiezingen op te nemen, die ze altied in Nederlaand perberen te lokaliseren en die bliekbaor andere klassieke schrievers in of bie 't Eilaand van de Betaven laggen. Hee gaf een lieste van steden, revieren en streken, waorachter hee vier getallen leut volgen: de lengtegraod mit de menuut en de breedtegraod mit de menuut. Zien getallen kwammen vanzelf niet aoverene mit onze graoden, umdät e uutging van de meridiaan van Alexandrië.

Uutgaonde verwiezingen

De webversie van de Cosmographia

Commons: Ptolemaeus - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

Disse pagina is eschreven in 't dialect van Une