Seelterlaand

Et Seelterlaand of Saoterlaand (Seelterfries: Seelterlound) is een gemiente in et Landkreis Cloppenburg in de dielstaot Nedersaksen. D'r wonen 13.325 meensken (2009) en de gemiente het een oppervlak van 123,62 km². In et Seelterlaand praoten de meensken et Seelterfries, de kleinste erkende tael van Duutslaand en Europa.

Johanniterkapel in Bokelesch (Sf.: Boukeläsk)

De meulen van Scharrel (Sf.: Skäddel)

Et olde treinstesjon in Scharrel (Sf.: Skäddel), tegensworig et Kultuurhuus veur et Seelterfries.

Geografie

Et Seelterlaand ligt in et zuden van de kulturele regio Oost-Frieslaand, in et noordwesten van Nedersaksen. De rivier Leda vormt de noordgrens van et Seelterlaand, in et zuden vormt et Küstenkanal de grens. In et westen grenst de gemiente Seelterlaand an de gemiente Ostrhauderfehn. De veendörpen in et oosten van Ostrhauderfehn liggen in et veengebied, dat vruger as ien groot moeras de westgrens van et Seelterlaand vormde. Et Elisabethfehnkanal vormt de geografische oostgrens. Deur et Seelterlaand streumt de Sagter Ems (Seelterfries: Seelter Äi).

Dörpen

Et Seelterlaand bestaot uut vier dörpen:

Plaknaemen in et Seelterlaand

Seelterfries	Duuts
Roomelse	Ramsloh
Strukelje	Strücklingen
Seedelsbierich	Sedelsberg
Skäddel	Scharrel

Bi'j de vier dörpen van et Seelterlaand heuren talrieke buurschoppen.

Geschiedenis

Tussen 1100 en 1400 kwammen de Friezen uut Oost-Frieslaand in et Seelterlaand. Ze brochten heur tael mit, die tot vandaege spreuken wodt. In de middeliewen hadden de Seelterfriezen, zoas ok de bevolking van de Stellingwarven, heur eigen laandrecht. Neffens de Seelterfriezen weren disse rechten ofkomstig van Karel de Grote. In et wapen van et Seelterlaand staot Karel de Grote ok ofbeeld. Dat waopen gaot weeromme naor et olde zegel van et Seelterlaand omstreeks 1400.

Et Seelterlaand heurde was tot 1803 onderdiel van et Bisdom Münster. Daornao wodde et Seelterlaand onderdiel van et Groothertogdom Oldenburg. In 1934 ontston de gemiente Seelterlaand, die bi'j een bestuurlike herindieling zien huidige vorm kreeg.

Bevolking

In Duutslaand bin d'r vier autochtone etnische minderheden, dat bin de Denen, de Friezen, de Sorben, en de Sinti en Roma. De Seelterfriezen bin een onderdiel van de Friese minderhied. De Friese minderhied woont in Nedersaksen en Sleeswiek-Holstein. De Seelterfriezen wodden wel iendield bi'j de Oost-Friezen, mar de eigen bevolking identifiseert him as Seelterfries as onderdiel van et Friese volk en niet as Oost-Fries.

Bevolkingsontwikkeling:

• 1949: 9.500
• 1964: 9.046
• 1970: 8.259
• 1980: 8.454
• 1990: 9.614
• 1995: 12.221
• 2007: 12.869
• 2009: 13.325
• 2012: 13.088

Tael

Et Seelterfries kon him deur zien isoleerde posisie ontwikkelen. Et Seelterfries valt binnen de Friese taelgroep. Et Seelterfries is et ienige overbliefsel van et Oosterlauwers-Fries, dat in et Grunningerlaand en Oost-Frieslaand uutsturven is. De tael wodt spreuken deur ongeveer 1.500 tot 2.500 meensken. Deur import nao de Twiede Wereldoorlog veraanderde de bevolkingssaemenstelling. Daordeur kwammen d'r meer meensken in et Seelterlaand mit et Hoogduuts as memmetael. In et Seelterlaand wodt deur een klein diel van de bevolking Platduuts spreuken.

Geleuf

Et Seelterlaande heurde was tot 1803 onderdiel van et Bisdom Münster. Daordeur is et overwegend roomskatteliek. De Seelterfriezen bin ien van de weinige Friezen, die grotendiels roomskatteliek bin. De Seelterfriezen wodden tiedens de Reformaosie luthers, mar nao de Vrede van Westfaolen wodden ze deur de kontrareformaosie weer roomskatteliek. Oost-Frieslaand bleef nao de Reformaosie protestaant.

Verwiezingen

 Commons: Saterland – foto, video en audiobestaanden

• Website van de gemiente Seelterlound