Soesie

Soesie (Japans: 寿司, Engels: sushi) is n veul eten gerècht oet Japan. t Bestaait oet n hapke ries van n poar sìntimeter ien verschaaidene vörms, mit doarop of doartuzzen de overge toudounens. Dizzent kinnen wezen: raauwe visk, raauwe genoat, raauwe inkvisk, môr ook kloarmôkte visk of oal, bakken tudeaaier of gruinten. As visk wordt allìnd zeevisk broekt, omrezen zuitwoatervisk sumtieds parasieten hebben kin en doarom nait raauw eten worden kin. De ries is hail pikkereg, zodat t ain hail blift. De ries smôkt licht zoer deur riesedik, môr der wordt ook wat zuite rieswien, mirin, en wat solt aan de riest touvougd. De ries kin hailmoal kold wezen, môr is sumtieds ook nog n bitke laauw. De ries wordt noa t koken noamelk direkt ôfkoeld mit n waaier.

Bie de maiste oarden soesie wordt zeewier broekt, dij nori nuimd wordt, dij ien dunne velletjes verwaarkt wordt. t Wör oorspronkelk wonnen deur zeewier van de koades ien de hoaven ôf te krabben en t doarnoa ien zun dreugen te lôten. Tegenswoordeg wordt de plaant kweekt en ien dunne plakken dreugd, voak op moat sneden.

As vörms van soesie worden onderschaaiden: maki, nigiri, oshi, en temaki. Veur maki wordt ries en n loagke aander toudounens op n velletje zeewier lègd. t Hail wordt stief oprold mit n matke en van de silinder dij zo ontstaait worden plakjes sneden. Nigiri is n mit de haand vörmd klompke ries woar of n stukje visk (of wat aans) bovenop drokt wordt; sumtieds bie nkander holden deur n dun strookje zeewier. Tegenswoordeg wordt ook wel n vörm van holt of plestiek broekt om de ries te vast te drokken. Oshi is n aander vörm van drokte soesie. Hierbie worden ries en visk ien loagkes ien n vörm lègd en drokt. t Resultoat wordt ien lutje stukskes sneden en as zodounde opdaind. Dizze tekniek is ôfkomstig oet Osaka. Veur temaki wordt de ries mit de overge toudounens ien n lutje rolletje van zeewier stopt, dij de vörm het van n hoorn.

De soesie kin noar smôk doopt worden ien sojasaus dij ien Japan bie sikkom elk gerècht serveerd wordt. As biegerècht wordt maisttieds Gari serveerd, dunne plakjes ienmôkte ingever. De ingever is voak rôs of bèzje van kleur en daint om t bred en dien vrettert schoon te môken zodat man de volgende soesie weer goud pruiven kin. Wieders kin man voak Daikon op bred vinden, n gruinte dij verwant is aan de radies en steekruif. De daikon is maisttieds ienmôkt en het den n glìn gele kleur.

De soesie wordt maisttieds op smôk brocht mit wasabipasta, n haile schaarpe, op mierikswörrel liekende gruine mostert-achtege pasta. Ien Japan vroagt man sums aan boetenlaanders of zai (veul) wasabi broeken willen, om heur veur de guchel te holden. n Populeer broeken is ook om wasabi deur de sojasaus hìn te ruiren.

Soesie is pas soesie as t kombineerd is mit ries. As t allìnd de visk is, hait t sasimie, of sashimi.

Soesie eten

Veur eten van soesie bestoan ien Japan bepoalde gedragsregels. Man begunt voak mit t eten van sashimi, lösse raauwe visk. Dit eet man mit eetstokjes. As man ien n ristorant eet, krigt man voak stokjes dij aanmekoar vast zitten. Dizzent hoalt man lös en schroapt man even n poar moal tegen mekoar aan, zodat der gain splinters meer aanzitten. Dit zol nait hail openboar doan worden, omrezen t onbeleefd wezen kin tegenover de gastheer/-vraaw. Den dut man ain tot drij stokken sashimo op bred en begunt man te eten.

Man kin der veur kaizen om de sashimi mit sojasaus te eten. As man ainmoal eten het mit de stokjes, broekt man de kaant woar of nait mit eten is om n nij stok van de schoal te pakken. As de sashimi op is, gaait man deur mit de soesie. Man kin derveur kaizen om n plakje gari der tuzzendeur te nemen om de smôk van de sashimi as t woar weg te spuilen en ploats te môken veur de soesie. Soesie kin eten worden mit eetstokjes, môr ook mit de haand. As man sojasaus broeken wil, zol man de viskkaant ien de saus stippen, nait de rieskaant, en t op dijzulfde menaaier ien de mond doun. Dit omdat de soesie makkelk oetmekoar vaalt as er mit de ries ien de sojasaus dipt wordt, môr ook omdat de smôk van de soesie veuraal om de visk gaait en nait om de ries.

t Is de bedoulen dat man de soesie ien ain moal opeet. t Zol nooit truglègd worden op bred. Doarnoast zol der ook nooit wat op bred achterlôten worden. Dit is hail onbeleefd. As man wel wat over het, kin man dat trugdoun op de schoal. Ries achterlôten op bred of ien sojasausbakje is veuraal beledegend; dit het te môken mit de goden. Tuzzendeur en aan t ìnde kin man noast de gari ook sake (rieswien) of gruine tee nemen.

Ien Japan is t tot slot hail onbeleefd om n aander n stuk soesie ien mond te doun mit dien aaigen stokjes. Dit is noamelk onderdail van t Japanse begravvenisrituweel en heurt doarom nait zo. As man toch romantisch mekoar vouern wil, zol man dit mit de haand doun.

Commons: Soesie - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.