Verskil tüsken versys van "Veluws"
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 51:
't '''Veluws''' is een [[Nedersaksisch]]e dialekgroep dat op de [[Veluwe]] espreuken wonnen. 't Veluws hef twee heufonderverdelingen, namelijk 't [[West-Veluws]] en 't [[Oost-Veluws]], veerder hef zwat elk darp en elke stad zien eigen dialek, vake is der oek nog es een dialekverschil binnen een darp, stad of [[buurtschop|buurtschap]]. Naos 't West- en Oost-Veluws ku-w oek nog 't Zuud-Veluws onderscheien (beter bekend as 't [[Betuws]]), disse dialekgroep vuilt neet binnen 't Nedersaksisch en is oek gien gebrukelijke indeling.
't Veluws is ondanks dat 't een ech Nedersaksisch dialek is, een soort overgangsdialek tussen verschillende [[dialekt|dialekken]] en [[streektaol|streektalen]]. Zo he-j naos 't Nedersaksisch uut 't osen, 't [[Hollaans (dialekt)|Hollaans]]/[[Utrechs-Alblasserwaards]] uut 't wessen en 't [[
==Taalgebied==
't Veluws wonnen espreuken in de meeste darpen en stejen op de [[Veluwe]]. Naos de gewone indeling van 't Veluws zoas dat hierboven beschreven steet, wonnen der oek Veluws espreuken in de gemeente [[Bunsjoten|Bunschoten]] in de Nederlaanse previnsie [[Utrech]]. Oek in [[Amesfoort]] en [[Leusden]] praoten ze vrogger Veluws (zie: [[Amesfoorts]]). 't Dialek van [[Huzen]] kan taalkundig oek bie 't Veluws erekend wonnen.
==Friso-, Franko- en zuver Saksisch<ref>http://www.dbnl.org/tekst/wink007alge01_01/wink007alge01_01_0092.htm</ref>==
De dialekken uut 't noordelijke deel van de Veluwe vallen onder 't [[Friso-Saksische toalen|Friso-Saksisch]]. Dit gebied strek zich uut langes de [[Zujerzee]]. 't Verbient as 't waore de stejen [[Elburg]] en [[Harderwiek]] mit de darpen [[Oosterwolde]], [[Oldebroek]], [[Doospiek]], [[Nunspeet]], [[Elspeet]], [[Leuvenum]], [[Hierden]] en [[Armelo]]. 't Is neet allinnig de taal van disse laandstreek dee dudelijke sporen van de [[Fries]]e taal nao-eleuten hef, mar oek veule aandere biezunderheen in levenswieze en gebruken. Veural in de klederdrachte, zo laoten onder aandere de ooriezers van de boerinnen dudelijk zien dat de bevolking van disse laandstreek oorspronkelijk bie een Friese stamme heuren en heel vrogger oek Fries praoten. 't [[Nedersaksisch]] hef oek hier, net zoas in de aandere laandstreken dee van oorsprong Fries wanen, de Friese taal verdrungen.
De Friso-Saksische tongval van disse streek kump 't meest overene mit de tongval van de stejen [[Zwolle]] en [[Kampen]] en umstreken.
De dialekken onder [[Armelo]] en in 't midden van de Veluwe kunnen ezien wonnen as [[Franko-Saksisch]], Nedersaksisch mit een stark [[Frankisch]]e invleud.
Onder de zuver Saksische tongvallen van de Veluwe vallen de plaosen dee an de oever van de Iessel tussen [[Deventer]] en [[Hattem]] in liggen, dit bin dus de darpen [[Terwolde]], [[Niebroek]], [[Vaossen]], [[Epe]], [[Une]], [[Veessen]], [[Heerde]] en [[Waopenvelde]] en 't stadjen [[Hattem]].
De leste groep kump 't meest overene mit de tongval van [[Dèventer|Deventer]] en 't [[Sallaans]].
==Verschillen Oost- en West-Veluws==
Regel 77 ⟶ 88:
==Taalgrens: ol/ou==
Zoas de (Gelderse) Zujerzeekus op 't gebied van de ''aa'' een eenheid is, in een aander belangriek taalverschiensel is dat neet 't geval. De woorden ''oud, zout, (ik) zou'' en gao zo mar deur, wonnen in [[Elburg]] en [[Doospiek]] uut-espreuken as ''old, zolt (ik) zol en gao zo mar deur'', zoas in zwat 't hele osen van Nederlaand. Naor 't zujen toe heur je de uutsprake ''oud, zout, (ik) zou''. De grensliende tusssen ''oud'' en ''old'' loop tussen [[Doospiek]] en [[Nunspeet]] over de [[bos]]sen van de Veluwe naor 't zujen. [[Apeldoorne]] lig krek op de grens, en onder Apeldoorne buug disse liende weer mit de bossen mee naor 't zuudosen, en raak bie [[Dieren]] de [[Iessel]]. Op de grens staon ''ol'' en ''ou'' soms naos mekaar. De Reeks Nederlandse Dialectatlassen (RND), mit een opname uut de jaoren vuuftig, steet bie Apeldoorne ''beukenholt'' naos ''beukenhout''. Bie veldwark in [[Nunspeet]] (buurtschap [['t Hul]], dus an de westkaante van de Zujerzeestraotweg), wönnen in [[2003]] ''hout'' en ''zout'' eheurd naos ''ik zol'' en ''ik wol''. De dialecteloge [[Jo Daan]] hef de ''ol/ou''-liende de staotus van een dialekgrens egeven. Op heur kaorte vormp disse liende de grens tussen 't [[Gelders-Overiessels]] en 't Veluws. In disse zinne is '''Veluws''' dus de anduding veur de westelijke helfte van de Veluwe, dat an 't [[Veluwemeer]] lig. Rond [[1850]] was 't ol-gebied groter as dat 't noen is, to was in Nunspeet/Elspeet hoogswerschienlijk ''holt'' gebrukelijker as ''hout''.<ref>http://www.dbnl.org/tekst/daan001ikwa01_01/daan001ikwa01_01_0005.htm</ref>
==Taalgrens: -en/-n/-e==
| |||