Verskil tüsken versys van "Westerkertiers"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Grönneger 1 (Oaverleg | bydragen)
Erik Warmelink (Oaverleg | bydragen)
Wikipedie:WikiProject Check Wikipedia#Link equal to linktext: Grunnegs; wilt wi-j "Grunnegs" en "Grunnings" in t zelfde artikel schri-jven?
Regel 34:
****[[Nederduuts|Leegduuts]]
****[[Nedersaksisch|Leegsaksisch]]
*****[[Grunnegs|Grunnegs]]
******'''Westerkertiers'''
|-
Regel 62:
 
== t Westerkertierse toalgebied ==
t Westerkertierse toalgebied wordt begrìnsd deur e [[Drenthe|Drentse]] pervìnziegrìns ien t zuudoosten, de [[Grunnen (stad)|Stad]] ien t oosten en t [[Rietdaip|Rietdiep]] ien t noordoosten. Ien die gebieden bestiet n vloeiende overgong van t Westerkertiers noar e [[Grunnegs|Grunnegse]]e dialekten, [[Noordenvelds]] en [[Stadjeders]]; de overgang noar t [[Hoogelaandsters|Hoogelandsters]], dat aan e ander kaant van t [[Rietdaip|Rietdiep]] proat wordt, is van oldsheer minder vloeiend.
 
Ien t westen ìndegt t Westerkertierse gebied abrupt deurdat t [[Westlaauwers Frais|Friese]] toalgebied begunt. t Westerkertierse gebied ien e pervìnzie [[Frieslaand|Friesland]] geet bie t Friese plak [[Gaarksklooster]] de grìns over en lopt as n lieke lien noar [[Köllum]] toe, môr geet juust der veur noar [[De Pomp]] en dan richting t [[Laauwersmeer|Lauwersmeer]]. De plakken vörmen de volgende lien: [[Muntjeziel]], [[Warfstermeul]] en [[Boerum]]. Ien t plak [[De Pomp]] wordt t [[Pompsters]] proat dat n overgongsdialekt tussen t [[Fries]] en t Westerkertiers is. Deur e abrupte ofbrekeng van t Westerkertiers noar t Fries toe wordt der vanuut goan dat t Pompsterse toalgebied vrogger veul groter wèst het as dat t nou is.
Regel 77:
 
=== Reloatsies met de andere Grunnegse dialekten ===
t Westerkertiers wordt meesttieds as de minst-Grunnegse vörm van t [[Grunnegs|Grunnings]] beschouwd (op t [[Noordenvelds]] noa, dat toalkundeg zien zowel tot t Grunnegs as tot t [[Drèents|Drents]] heurt). Tweeklanken dij as typisch [[Grunnegs|Grunnegs]] zien worden ("ai" en "ou"), kommen ien t Westerkertiers hoast niet veur. Woar veul Grunnegse dialekten de -ai bruken, het t Westerkertiers meesttieds de ie.
 
Dit verschil wordt môkt deur e geschiednis van t Westerkertier. t Het n zetke part wèst van Friesland, t is n zetke n aparte heerlekheid wèst dat staark deur Drenthe beienvloed wör en heurt nou bie Grunnen, woardeur t binnen de oorspronkelke Oostlaauwerse toalgrìns ligt. Dit môkt t juust weer n Grunnegs dialekt, deur t aksent. Toch is ien t aksent ook de overgong noar t Fries dudelk te heuren. Sums wordt t Westerkertiers zels soamenvoegd mit t [[Stellingwarfs]], mar tegenswoordeg is dit niet meer gangboar, onderandere deurdat t Westerkertiers wel de lichte [[Diftongen in t Grönnegs|Grunningse dubbelklanken]] het.
 
=== De ienvloed van t Nederlands ===
Noast t [[Stadjeders|Grunnegs]], dat ien e [[Grunnen (stad)|Stad]] proat wordt, stiet t Westerkertiers ien vergeliekeng mit de ander [[Grunnegs|Grunnegse]]e dialekten t meest onder druk van t [[Nederlaands|Nederlands]]. n Groot part van t toalaigense is doardeur al verloren goan. Veulaal bruukt man vörms uut t Nederlands en ver-grunnegsen t den. Dit nuumt men t [[regiolekt]]. Veurbeelden hiervan bennen:
 
* t Westerkertierse ''moek'' veur t Nederlandse ''maakte'' is tegenswoordeg ''moakte'' worden. (Veur ''moek'' wordt ien andere Grunningse dialekten ok wel ''meuk'' of ''muik'' bruukt)
Regel 88:
 
=== Friese substroat ===
Verders is ien t Westerkertiers van aal [[Grunnegs|Grunnegse]]e dialekten nog de grootste ienvloed van t [[Westlaauwers Frais|Westlauwers Fries]] weer te vinden. n Veurbeeld is de betekenis van t woord "''nuver''", dat ien andere Grunnegse dialekten ok veurkomt en dan "schier" betekent. Ien t [[Westerkertier]] ken t ok "vrumd" betekenen, zo as ien t [[Fries]]. Ok geet de uutsproak laangzoam noar t Fries toe. Zo wordt de "l" veural op zien Fries uutsproken en kommen der bij bepoalde woorden n lichte "j" ien e uutsproak, bijveurbeeld Rietd<small>j</small>iep. n Oarege overgong is ok de ''sk''-klank in t Zuud-Westerkertiers woar dat verder ien Grunnen meesttieds ''sch'' zait wordt; dus: ''skippen'' (schippen), ''skoapen'' (schoapen), ''skoel'' (schoul). Ook wordt deur summege olle luu de g nog uutsproken as op zien Fries.
 
==Butende hìnwieze==