Verskil tüsken versys van "Grunnegs"

Om en bie [[1500]] begon t Grunnegs aal meer noar t Middelnederlaands te goan. Man zol veur dij tied proaten kinnen van [[Oldgrunnegs]] en doarnoa van [[Middelgrunnegs]]. As man noar t bovenstoande fragmìnt van t olle Grunnegs kiekt, den is t maist boetenlaandsliekende de woordorder. t Grootste verschil was den ook dat dizzent laanksoam noar dijent van t [[Hollaans (dialekt)|Hollaands]] tou gruide. Ook was t Grunnegs doudestieds veul van de olle Fraise kenmaarken kwiet worden en wör de schriefwieze van Hollaand overnomen. Klanken veraanderden ook laanksoam, zowel noar t Hollaands tou as noar t oosterse Saksisch van [[Breem]] en [[Hambörg]]. Dit gong zo wied dat om en bie [[1600]] de schrieftoal haildaal overgoan was op [[Nederlaands]]. Dit bliekt onder aander oet de schreven dokumìnten, dij veuraal ien [[Grunnen (stad)|Stad]], [[Kaark (gebouw)|kìrken]] of [[börg]]en schreven binnen en vanôf 1600 binoa apmoal op zien Hollaands of haalfdialekt binnen. Toch bliekt oet n dokumìnt van n rechtszitten ien de börg [[Ewsum (börg)|Ewsum]] dat de spreektoal toch staark ôfweek van de schrieftoal. Hier zol de aankloagde/gedoagde Johann Breve de rechtsprekende oetmoakt hebben veur ''Drìnt''. De heer Van Ewsum, dij der ook bie was, zol hierop kwoad reageerd hebben. Dit is wat opschreven is:

Dizze sosjoale verschillen zollen vanôf dat momìnt aal meer ienvloud hebben goan op t Grunnegs. Zo zag man net nog dat ien de 15. aiw ook de rieke börgers Grunnegs praiten, zo binnen dij middelkerwies om en bie 1800 haildal overgoan op t [[Nederlaands|Hollaands]] en t [[Fraans]]. Noa de [[Napoleon]]tische tied wör de Grunnegse regionalistische trots aal minder. De haile belevenswereld veraanderde doudestieds. Boeren wörren van aarme laandaarbaaiders aal meer grote bedrieven en deden dus ook aal meer op en veur zokzulf om zo veul meugelk sìnten binnen tou hoalen. Zeker dou de industrie opkwam en de boeren meer verdainen konden en konkureern mozzen mit de fabriek. Doardeur zugt man dat, ondanks dat t Grunnegs voak as boers zain wordt, de maiste rieke boeren vanôf dij tied binoa gain Grunnegs meer proaten. Zulfs vandoag proaten de maiste boeren Hollaands, omdat zai aal voaker dail oet moaken van n grote ondernemen of vakbond. Veuraal de onderste loag proat t nog: aarbaaiders, schippers, enz. De bovenste loag begon zok aal meer ôf tou zetten tegen t "platte" Grunnegs van dizze onderloag en hierdeur het t Grunnegs aan t ìnde van de 19. aiw en t begun van de 20. aiw weer n lutje veraandern mitmoakt. Der kwam n soort twijdailen. De middenloag zette zok ôf van de onderloag. De klanken ai en ou wörren bie dizze rieker wordende middenloag aal meer ij en oou, zo as ien t Oostfrais. Hiermit wol man zok ôfzetten tegen de daipe klanken dij man as t "roege plat" zag. De reaksie van de legere standen hierop was dat zai heur klanken nog daipen mouken om zok op heur beurt ôf tou zetten: ai wör oi en ou wör aau. Dizze baaide prosessen veraanderden de toal ien zien hailen nait echt, môr meer de oetsproak. Ien t eerste proses worden de sjieke Hollaandse, Fraanse en Engelse klanken noabootst, ien tieds dat bie t twijde proses de diftongen verstaarkt worden en klaanken laanger en nazoaler wörren. t Eerste proses von veuraal op t Hoogelaand stee, ien tieds dat t twijde proses veuraal ien de Veenkelonien was. Man zugt den ook dat t Hoogelaand over t aalgemain rieker was as de Veenkelonien. Dizze sosjoale schaaiden kin man nog aal terug vinden ien t nijmoodse Grunnegs. Man proat ook wel ais van Noord-West Grunnegs en Zuud-Oost Grunnegs. Dizze schaaiden het veuraal tou moaken, mit welk van de twij prosessen t staarkste was en de ienvloud doarvan. Man kin ook wel zèggen dat t Legere Grunnegs ien de lèste aiw aal platter worden is. t Hoge Grunnegs van ij en oou wordt aigelks allend nog môr deur ollere luu proat. De jongere generoatsies "Hoog-Grunnegs" proaten binoa gain plat meer en vouern heur kinder op zien Hollaands op. Tegenswoordeg wordt t Grunnegs den ook veuraal nog deur de legere sosjoale klassen proat, ien tieds dat de hogere en middelboare klassen voak wel Grunnegs kinnen, môr dit nait meer echt oeten en zo veul meugelk op t Hollaands overstappen. De luu dij nog wel t Hoog Grunnegs proaten, kommen ien dizze tiedsperiode apmoal zonnen bitke oet de tied, woardeur dizze vörm redelk gaauw oetstaarft en allend t Lege, roege Grunnegs (en t haalfdialekt) overblift.