Wikipedia

Verskil tüsken versys van "Standaardchineesk"

Geskydenisse interaktiv döärsöken
← vöärige wysigingvolgende wysiging →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
sjinees
K Wiezigingen deur 82.73.230.12 hersteld tot de versie nao de leste wieziging deur MerlIwBot
Regel 1:
{{Spraoke
{{Infobox Chinese namen
| afbeeldingofbeelding= Chi ling3.png|thumb|Chinees
|umskrieving=Sproakn en dialektn in Sjina
| onderschrift=Verspreidingsgebied van de Chinese talen
|sprekkers= 880 miljoen
| TChinees=<big>中文</big>
|skrift= [[Hanzi]], Latiens (pinyin)
| VChinees=<big>中文</big>
|klassifikatie= [[Sino-Tibetaans]]e sproake
| Pinyin=Zhōngwén
| Tongyong=
| WGiles=
| Eng=
| Kantonees=Chóng Màn
| HK-rom=
| Yale=jung1 man6
| Jyut=zung1 man6
| Dapeng=
| Hkhakka=zung1 wun2
| twhakka=
| Meixian=zhung1 wun2
| Chaozhou=
| Peng’im=dong1 bhung5
| Minnan=
| Mindong=
| Sjang=
| Gan=
| Xiang=
| Sich=Tzong Wen
| letterl=China taal
| Anders=
}}
'''Standaard Sjinees''' of '''Modern Standaard Sjinees''', ok wal bekeand as '''Mandarien''', '''Putonghua''' en '''Modern Standaard Mandarien''', is ne standaardiseerde versie van t Sjinees en de offisjele sproake van de [[Volksreppubliek Sjina]] en [[Taiwan]], en ene van de veer offisjele sproakn van [[Sinjapore]].
{{Infobox Chinese namen
| afbeelding=
| onderschrift=
| TChinees=<big>漢語</big>
| VChinees=<big>汉语</big>
| Pinyin=Hànyǔ
| Tongyong=
| WGiles=
| Eng=
| Kantonees=Hôn Yǔu
| HK-rom=
| Yale=
| Jyut=
| Dapeng=
| Hkhakka=
| twhakka=
| Meixian=
| Chaozhou=
| Peng’im=? gheu2
| Minnan=Hàn-gí
| Mindong=
| Sjang=
| Gan=
| Xiang=
| Sich=Hán Yuuwie
| letterl=[[Han-Chinees|Han]] taal
| Anders=
}}
'''Chinees''' of '''Chinese talen''' is een verzamelnaam voor een groep talen die samen de ''Sinitische'' tak van de [[Sino-Tibetaanse talen|Sino-Tibetaanse taalfamilie]] vormen. Meestal bedoelt men met Chinees het [[standaardmandarijn]], de officiële taal van de [[Volksrepubliek China]], van [[Taiwan]], en een van de officiële talen van [[Singapore]]. Die standaardtaal is gebaseerd op het [[Beijinghua]], het Pekingdialect van het [[Mandarijn (taal)|Mandarijn]], de grootste van de Chinese talen. Feitelijk kan men het Chinees beschouwen als een [[macrotaal]], die wordt gesproken door ongeveer 1,22 miljard mensen, met name in [[Volksrepubliek China|China]], Taiwan, maar ook in andere landen van het [[Verre Oosten]], waaronder [[Maleisië]], [[Thailand]], [[Indonesië]] en Singapore. Ook wordt de taal gesproken door vele overzeese Chinezen.
 
De Chinese talen bestaan al zeer lang, er zijn al geschriften teruggevonden van meer dan 2500 jaar geleden en Chinese karakters op [[orakelbot]]ten die nog ouder zijn.
 
* [[Sino-Tibetaanse talen]]
** Chinese talen
 
Er zijn tien Chinese talen die onderdeel zijn van de Chinese macrotaal:
* [[Mandarijn (taal)|Mandarijn]] (Chinees)
* [[Wu (taal)|Wu]] {{lang|zh|吴语}}
* [[Hakka (taal)|Ke]] (Hakka) {{lang|zh|客家话}}
* [[Min (taal)|Min]] {{lang|zh|闽语}}
* [[Kantonees|Yue]] (Kantonees) {{lang|zh|粤语}}
* [[Xiang (taal)|Xiang]] {{lang|zh|湘语}}
* [[Gan (taal)|Gan]] {{lang|zh|赣语}}
* [[Jin (taal)|Jin]] {{lang|zh|晋语}}
* [[Pinghua]] {{lang|zh|平话}}
* [[Hui (taal)|Hui]]
 
Verder zijn er nog vijf Chinese talen die nog niet door [[linguïst]]en zijn ingedeeld:
* [[Waxianghua]] {{lang|zh|瓦乡话}}
* [[Xiangnantuhua]] {{lang|zh|湘南土话}}
* [[Yuebeituhua]] {{lang|zh|粤北土话}}
* [[Danzhouhua]] {{lang|zh|儋州话}}
* [[Junhua]] {{lang|zh|军话}}
 
Deze talen kunnen worden geschreven met behulp van Chinese [[karakter (schrift)|karakters]], [[Hanzi]]. Daarnaast zijn er talen zoals het [[Yi (taal)|Yi]] die ook in China gesproken worden.
 
Lijstje van rang van de talen die in de wereld worden gesproken:
* [[Mandarijns|Beifanghua]] (Mandarijn) 北方话: 1 (De meeste sprekers ter wereld)
* [[Wuyu]] 吴语: 12
* [[Yueyu]] (Kantonees) 粤语: 18
* [[Minyu]] 闽语: 22
* [[Kejiahua]] (Hakka) 客家话: 33
 
== Karakters ==
Er zijn ongeveer 12.000 moderne Chinese karakters ([[Hanzi]]). In het verleden zijn er veel meer geweest. Het [[Kangxi woordenboek]], geschreven tijdens de [[Qing-dynastie]] beslaat 47.035 karakters. Het recente [[Hanyu Cidian]] beslaat zo'n 56.000 karakters, maar hier zijn ook karakters bij die inmiddels in onbruik zijn geraakt.
 
Veel karakters kunnen op zich meerdere betekenissen hebben, maar meestal bestaat een woord uit twee of meer karakters, of kan uit de context worden opgemaakt welke betekenis wordt bedoeld.
 
De gemiddelde Chinees kent ongeveer 4.000 karakters, 6.000 karakters wordt gezien als het minimum om je aan te kunnen melden voor een universitaire opleiding, hoog opgeleide Chinezen kennen er ongeveer 7.000 tot 10.000. De complexe werking van dit schrift zorgt ervoor dat veel mensen in China en daar waar de Chinese talen worden gesproken niet of onvoldoende kunnen lezen of schrijven. Volgens de ''CIA-The World Factbook'' kan 14% van de Chinezen [[analfabeet|niet lezen of schrijven]].
 
Vanwege de hoge moeilijkheidsgraad van het Chinese schrift heeft het communistische bewind in zijn beginjaren het willen afschaffen en in zijn geheel vervangen door [[Hanyu pinyin]]. Dat bracht echter het probleem met zich mee dat iedereen goed [[Mandarijn (taal)|Mandarijn]] moest kunnen lezen en verstaan. Ook zou geschreven Chinees, door de vele [[homofoon (woord)|homofonen]] die de taal kent, zeer moeilijk leesbaar worden. Uiteindelijk is daarom van het plan afgezien. Wel zijn in de jaren 50 van de 20e eeuw de [[Vereenvoudigd Chinees|vereenvoudigde karakters]] ingevoerd, die het schrift makkelijker moesten maken. Over de vraag of het Chinees door deze simplificatie inderdaad makkelijker is geworden zijn de meningen sterk verdeeld.
 
Een in het Chinese schrift gestelde tekst is voor elke geletterde Chinees te begrijpen, al kunnen twee gesproken versies van dezelfde tekst onderling volkomen onverstaanbaar zijn. Als het Latijnse alfabet daadwerkelijk was ingevoerd had elke taal zijn eigen schrijfwijze gekregen en zouden ook geschreven teksten onderling niet begrijpelijk zijn.
 
Of het Latijnse alfabet sowieso al een optie had kunnen zijn is ook nu nog vaak een punt van discussie. Net als in het [[Vietnamees]] zou men dan genoodzaakt zijn om zeer intensief met gecombineerde diakritische tekens te moeten gaan werken. Door de vele [[Homofoon (woord)|homofonen]] in het Mandarijn Chinees zou een tekst nog veel ingewikkelder worden om te begrijpen.
 
Ter illustratie een beroemde Chinese [[tongbreker]]. Deze maakt duidelijk dat de karakters er verschillend uitzien, iets heel verschillends betekenen maar wel op dezelfde manier worden uitgesproken. Het betreft een kort verhaal in het klassiek Mandarijn, geschreven door [[Chao Yuen Ren]] ''(1892-1982)'' een [[Chinese Amerikanen|Chinees-Amerikaans]] [[linguïst]] als argument tegen de [[romanisatie]] van het Mandarijn. De tekst is geschreven met enkel karakters die allemaal kunnen worden getranslitereerd als 'shi'. Slechts de [[intonatie (spraak)|intonatie]] verschilt.
 
<center>
{| class="wikitable" width="1000px"
! [[Hanzi|Hànzì]] || [[Hanyu pinyin|Hànyǔ pīnyīn]] || Nederlandse vertaling
|-
| <FONT SIZE="4">施氏食狮史</FONT> || <FONT SIZE="4"><FONT COLOR="RED">shī</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="RED">shī</FONT><FONT COLOR="PURPLE">shǐ</FONT></FONT> || Het verhaal van meneer Shi die leeuwen eet
|-
| <FONT SIZE="4">石室诗士施氏，嗜狮，誓食十狮。</FONT> || <FONT SIZE="4"><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="RED">shī</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="RED">shī</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT>，<FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="RED">shī</FONT>，<FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="RED">shī</FONT>。</FONT> || Er is een dichter wiens familienaam Shi was, hij woont in een stenen kamer en houdt er van leeuw te eten, hij zwoor tien leeuwen te eten.
|-
| <FONT SIZE="4">施氏时时适市视狮。</FONT> || <FONT SIZE="4"><FONT COLOR="RED">shī</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="RED">shī</FONT>。</FONT> || Indien mogelijk ging meneer Shi naar de markt om te kijken voor leeuwen.
|-
| <FONT SIZE="4">十时，适十狮适市。</FONT> || <FONT SIZE="4"><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT>，<FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="RED">shī</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT>。</FONT> || Om tien uur, kwamen tien leeuwen naar de markt.
|-
| <FONT SIZE="4">是时，适施氏适市。</FONT> || <FONT SIZE="4"><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT>，<FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="RED">shī</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT>。</FONT> || En meneer Shi kwam ook naar de markt.
|-
| <FONT SIZE="4">氏视是十狮，恃矢势，使是十狮逝世。</FONT> || <FONT SIZE="4"><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="RED">shī</FONT>，<FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="PURPLE">shǐ</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT>，<FONT COLOR="PURPLE">shǐ</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="RED">shī</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT>。</FONT> || Meneer Shi zag de tien leeuwen en gebruikte pijl en boog om de tien leeuwen te doden.
|-
| <FONT SIZE="4">氏拾是十狮尸，适石室。</FONT> || <FONT SIZE="4"><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="RED">shī</FONT><FONT COLOR="RED">shī</FONT>，<FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT>。</FONT> || Meneer Shi nam de lichamen van de tien leeuwen mee en bracht ze naar zijn stenen kamer.
|-
| <FONT SIZE="4">石室湿，氏使侍拭石室。</FONT> || <FONT SIZE="4"><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="RED">shī</FONT>，<FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="PURPLE">shǐ</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT>。</FONT> || De stenen kamer was nat, meneer Shi vroeg de bediende de kamer schoon te maken.
|-
| <FONT SIZE="4">石室拭，氏始试食是十狮。</FONT> || <FONT SIZE="4"><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT>，<FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="PURPLE">shǐ</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="RED">shī</FONT>。</FONT> || De stenen kamer was klaar, meneer Shi probeerde de tien leeuwen op te eten.
|-
| <FONT SIZE="4">食时，始识是十狮，实十石狮尸。</FONT> || <FONT SIZE="4"><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT>，<FONT COLOR="PURPLE">shǐ</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="RED">shī</FONT>，<FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="GREEN">shí</FONT><FONT COLOR="RED">shī</FONT><FONT COLOR="RED">shī</FONT>。</FONT> || Toen hij wilde eten merkte hij op dat de leeuwen van steen waren.
|-
| <FONT SIZE="4">试释是事。</FONT> || <FONT SIZE="4"><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT><FONT COLOR="BLUE">shì</FONT>。</FONT> || Probeer de situatie te verklaren.
|}
</center>
 
<FONT SIZE="4" COLOR="RED">shī</FONT>: De eerste toon is rood gekleurd.<br />
<FONT SIZE="4" COLOR="GREEN">shí</FONT>: De tweede toon is groen gekleurd.<br />
<FONT SIZE="4" COLOR="PURPLE">shǐ</FONT>: De derde toon is paars gekleurd.<br />
<FONT SIZE="4" COLOR="BLUE">shì</FONT>: De vierde toon is blauw gekleurd.<br />
 
== Tonen ==
De Chinese talen zijn zogenaamde [[tonale taal|tonale talen]], waarbij de verandering van de toon van een woord de betekenis van dat woord geheel kan veranderen.
 
De tonen in het [[Standaardmandarijn]], de officiële spreektaal van [[China]], worden in het [[hanyu pinyin]] aangegeven met een [[diakritisch teken]] op de klinkers; de 5e toon, de neutrale toon, krijgt echter geen diakritisch teken.
 
* ā, ē, ī, ō, ū de [[macron]] geeft de 1e toon aan.
* á, é, í, ó, ú het [[accent aigu]] geeft de 2e toon aan.
* ǎ, ě, ǐ, ǒ, ǔ de [[háček]] of [[caron]] geeft de 3e toon aan.
* à, è, ì, ò, ù het [[accent grave]] geeft de 4e toon aan.
* a, e, i, o, u zonder diakritisch teken geeft de 5e toon aan.
 
De tonen worden ook vaak aangegeven met cijfers, daar het typen van een diakritisch teken soms nogal tijdrovend is. Het cijfer komt dan overeen met de toon.
 
Er worden binnen het [[Standaardmandarijn]] vijf tonen onderscheiden:
[[Bestand:Pinyin toon tabel.svg|thumb|150px|right|De 5 tonen in het [[Mandarijn (taal)|Mandarijn]].]]
# De eerste is een lange, hoge toon. Te herkennen, in het pinyin, aan de macron (ā, ē, ī, ō, ū) of aan het cijfer 1.
# De tweede toon begint op normale toonhoogte en stijgt tot de hoogte van de eerste toon. Te herkennen, in het pinyin, aan het accent aigu (á, é, í, ó, ú) of aan het cijfer 2.
# De derde toon is een lage toon die eerst daalt waarna hij stijgt tot de beginhoogte van de tweede toon. Te herkennen, in het pinyin, aan de háček of caron (ǎ, ě, ǐ, ǒ, ǔ) of aan het cijfer 3.
# De vierde toon is een korte, scherp dalende toon, die start op het niveau van de eerste toon en eindigt ergens rond het diepste punt van de tweede toon. Te herkennen, in het pinyin, aan het accent grave (à, è, ì, ò, ù) of aan het cijfer 4.
# De vijfde toon is een neutrale toon zonder specifiek patroon. De toonhoogte wordt beïnvloed door de tonen van de voorgaande en de volgende toon. Sprekers van het Mandarijn verwijzen naar deze toon als de nultoon. Deze wordt in het pinyin niet met een diakritish teken of cijfer aangeduid.
 
NB: Sommigen tellen deze vijfde toon niet mee en zeggen dat het Mandarijn maar vier tonen telt.
 
Deze tonen kunnen ertoe leiden dat één [[lettergreep]] (in dit voorbeeld "ma") vijf verschillende betekenissen kan hebben al naargelang de toon waarop hij uitgesproken wordt. Hieruit mag men niet afleiden dat één toon ook maar één betekenis kan hebben, wel integendeel. Zo heeft ma3 (zie hieronder) naast de betekenis "paard" nog minstens 7 andere courante betekenissen. Vanzelfsprekend krijg je voor elke betekenis wel een ander karakter. Zo betekent bijvoorbeeld ma1 niet alleen "moeder", maar ook "vegen", "schemering", "aanspreektitel voor een oudere dame" enz. Chinezen maken uit de toonhoogte én uit de context op over welke "ma" het precies gaat.
* ma1 betekent moeder
* ma2 betekent hennep
* ma3 betekent paard
* ma4 betekent uitschelden
* ma5 aan het einde van een zin functioneert als een [[vraagpartikel]].
De verschillen in toonhoogte laten de spreker toe de (niet geheel grammaticaal correcte) zin "ma1ma ma4 ma3 de5 ma2 ma5?" oftewel "Is moeder de hennep van het paard aan het uitschelden?" te bouwen. (Māma mà mǎ de má ma? 媽媽罵馬的麻嗎？/妈妈骂马的麻吗？)
 
Mandarijn is met zijn vier tonen een van de eenvoudigere Chinese talen. Sommige dialecten, zoals [[Kantonees|Yue]] (Kantonees) en [[Minnan]]yu, kennen 6 of nog meer tonen.
 
De klaanklear van Standaard Sjinees of Standaard Mandarien is baseerd op t [[dialekt]] van [[Peking]], mer de wöardeskat besteet oet wöarde van ne grote groep aandere Sjinese dialektn oet t noordn, middeln en zuudwestn van Sjina (n sproakgebeed woerin't de variaantn bekeand stoat as Mandarien Sjinees). De grammatika is standaardiseerd noar de verzameling litereare woarkn dee't geskreewn Volkssjinees bepoalt (oorsproonklik Baihua neumd). Dit is de volkssproake dee't in t [[20e eeuw|20ste joarhoonderd]] is ontwikkeld as vervanger vuur t Klassiek Sjinees. n Naam "mandarien" sleug vroger op de sproake dee't an t keaizerlike hof wör gebroekt, en duur ofgeveardigen van de keaizer ([[verseempeld Sjinees]]: 官话; [[tradisjioneel Sjinees]]: 官話; [[pinyin]]: Guānhuà; letterlik "Sproake van de ofgeveardigden"), en wör zo oawernömn as synoniem vuur Modern Standaard Sjinees in t 20ste joarhoonderd, mer de term is teegnstriedig ewördn seend at t wörd gebroekt in de sproaknkeunde um ook de verskeaidene noorderlike Sjinese dialektn te beneumn (verseempeld Sjinees: 北方话; tradisjoneel Sjinees: 北方 話; pinyin: Běifānghuà).
== Schrijfwijzen en transliteratie ==
=== Schrijfwijzen ===
Binnen de Chinese talen zijn er inmiddels verschillende manieren om de taal te schrijven: met traditionele karakters (''[[fantizi]]''), met soms vrij complexe karakters; met vereenvoudigde karakters (''[[jiantizi]]''), waarbij veel complexe karakters gesimplificeerd zijn; en in een romanisatie of [[transliteratie]], dat wil zeggen met het [[Latijns alfabet|Latijnse alfabet]].
 
==Klaanklear==
=== Transliteratie ===
t Foneemnsteelsel van Standaard Sjinees besteet oet veerntwentig metkleenkers (woervan't allene /n/, /ŋ/, en mangs /ɻ/ midn in ne lettergreep köant vuurkomn), ongevear zes kleenkers, woervan't dr wat mangs [[tweeklaank]]n vormt, en veer [[toon (sproake)|toonn]]. Kleenkers en toon zeent eawn belangriek in t Standaard Sjinees. Wöarde köant t zelfde klaanknpakket hebn, mer nen verskilnden toon, woerduur t woard totaal wat aanders beteeknt.
Er zijn verschillende manieren om Chinees te translitereren. Voor Mandarijn werd vroeger vooral het [[Wade-Giles]]systeem gebruikt, tegenwoordig gebruikt men op het [[vasteland van China]] [[Hanyu pinyin]] (ook wel kortweg pinyin genoemd), een systeem dat in [[1958]] is geïntroduceerd. Op [[Taiwan]] gebruikt men een mix van allerlei systemen, wat het lezen van bijvoorbeeld straatnaambordjes ernstig kan bemoeilijken. Voor andere [[dialecten]] dan het Mandarijn zijn er weer andere romanisatiesystemen.
 
== Grammatica Grammatika==
Sjinees is redelik geliek an t Tweants, wat grammatika angeet. t Hef regelmoatig zinn met n oonderwoarp woernoa n gezegde keump. t Gezegde kan n onoawerdrachtelik woarkwoard wean, n oawerdrachtelik woarkwoard met n liedend vuurwoarp, n verbeendingswoarkwoard met n naamwöardelike gezegde, ezw.
De grammatica van de Chinese talen is bijzonder eenvoudig en eigenlijk ook vrij logisch. Alleen het schriftsysteem en de korte klanken die voor elk karakter staan kunnen enigszins verwarrend werken op hen die een van de Chinese talen willen leren als een tweede taal.
 
Sjinees verskilt van t Tweants duur oonderskeaid te maakn tusken naamns vuur dinge, dee't as naamwöardelik gezegde köant geeldn, en naamns vuur kenmoarkn. Naamns vuur kenmoarkn (bv. greun) köant nit noa verbeendingswoarkwöarde komn. t Hef ook gin biewoardelike bepoaling. Abstrakte kenmoarkn, zo as "greun", "hellig", "hete", ezw., stoat volledig op zikzelf. Bievuurbeeld 我不累 (Wǒ bù lèi). Letterlik is det "Ik nit meu".
Enige voorbeelden van de grammatica:
* werkwoorden worden niet vervoegd
* andere woorden worden ook niet verbogen, maar een hulpwoord geeft een betekenisverandering aan.
 
n Aander oonderskeaid met t Tweants is det t Sjinees n "Wat ... angeet, ..." zin nit gebrok. Bievuurbeeld in de zin "Wat det geeld wa'w van moo hebt ekreegn angeet, doar he'k al snoep met ekocht." In disse zin hef t tweede deel n oonderwoarp woarkwoard en liedend vuurwoarp. t Sjinees maakt doarvan: 妈妈给我们的钱,我已经买了糖了. Māma gěi wǒmen de qián, wǒ yǐjīng mǎile táng le. Dit kö'j ongevear direkt oawerzetn as: "T geeld wat moo oons gavn, Ik hebbe al snoep ekocht".
== Zie ook ==
* [[Chinees braille]], [[Kantonees braille]] en [[Tibetaans braille]]
 
Doarnöast hef t Sjinees gin tiedsbepoaling, mer gebrok t ne kombinasie van aspektbepoalers en modaliteatsbepoalders. Met aandere wöarde gebrok t lettergreepn dee't dinge angeewt as (1) det t oonderwoarp van de zin wat dee wat verwochet wör; (2) det t oonderwoarp wat hef met emaakt in n vermeeld of impliseerd tiedsbestek; (3) det ne verkloaring earder (nog) nit geuld, mer non wal; (4) det dr nog niks veraanderd is in ne umstaandigheaid wat earder al eneumd wör, ezw. De tied woerin wat gebuurn kan explisiet neumd wordn duur ne term zo as "gistern" en duur wat abstraktere termen as "earder", ezw.
== Externe links ==
* [http://www.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=zho Ethnologue over het Chinees (Engels)]
* [http://www.learnmandarinonline.org Chinees leren op Internet (Engels)]
 
n Aander groot verskil tusken de grammatika van Sjinees en [[germaanse sproakn]] ligt in de volgorder van biejzinn: 昨天发脾气的外交警察取消了沒有交钱的那些人的入境证. Zuótiān fāpíqì de wàijiāo jǐngchá qǔxiāole méiyǒu jiāoqián de nàxiē rén de rùjìngzhèng. Letterlik oawer enömn in t Tweants zol dee zin wean:
{{Wikt|Chinees}}
"[Gistern wör hellig] --> boetnlaandse zaakn plietsiekearl annuleern [dee nit betaaln] --> [dee leu]'s verbliefsvergunnings."
{{Navigatie Chinese cultuur}}
Wat in good Tweants is:
{{Commonscat|Chinese languages}}
"n Plietsiekearl van boetnlaandse zaakn, den't gistern hellig wör, annuleern de verbliefsvergunnings van dee leu dee't nit betaald hadn."
{{Woordenboek|Chinees}}
 
Dr zeent nog n antal aandere ofwieknde kenmoarkn van t Sjinees dee't sprekkers van t Tweants nit zoln begriepn, mer de boawnstoanden vaalt t meest op.
[[Categorie:Chinese talen| ]]
[[Categorie:Taal in China| ]]
[[Categorie:Sino-Tibetaanse taalfamilie]]
 
[[Kattegerie: Tweants artikel]]
{{Link FA|mk}}
[[Kattegerie: Taol]]
{{Link GA|de}}
[[Kattegerie: China]]
{{Link GA|sv}}
{{Link GA|zh-classical}}
 
[[ar:مندرين معيار]]
[[af:Sjinees]]
[[bg:Стандартен мандарин]]
[[am:ቻይንኛ]]
[[anca:Idioma chinésMandarí]]
[[arcs:لغة صينيةMandarínština]]
[[de:Hochchinesisch]]
[[arc:ܠܫܢܐ ܨܝܢܝܐ]]
[[en: Standard Chinese]]
[[arz:لغه صينى]]
[[azes:ÇinMandarín diliestándar]]
[[eo:Norma ĉina lingvo]]
[[bar:Kinäsische Språchn]]
[[fa:ماندارین معیار]]
[[bat-smg:Kėnu kalba]]
[[fr:Mandarin standard]]
[[bcl:Intsik]]
[[fy:Standertmandarynsk]]
[[be:Кітайская мова]]
[[gv:Mandarin Chadjinit]]
[[be-x-old:Кітайская мова]]
[[ko:표준 중국어]]
[[bg:Китайски език]]
[[hr:Mandarinski kineski]]
[[bn:চীনা ভাষা]]
[[id:Putonghua]]
[[bo:རྒྱ་སྐད།]]
[[bris:Yezhoù sinaekPutonghua]]
[[he:מנדרינית תקנית]]
[[bs:Kineski jezik]]
[[caku:XinèsZimanê çînî]]
[[mk:Стандарден мандарински јазик]]
[[ce:Kitayhoyn mott]]
[[ms:Bahasa Mandarin Baku]]
[[ceb:Inintsik]]
[[cdo:Guók-ngṳ̄]]
[[ckb:زمانی چینی]]
[[nl:Standaardmandarijn]]
[[crh:Çin tili]]
[[csja:Čínština普通話]]
[[cvnn:КитайStandard чĕлхиmandarin]]
[[cyno:TsieinëegStandard kinesisk]]
[[daoc:KinesiskMandarin (sproggruppe)estandard]]
[[pl:Standardowy język mandaryński]]
[[de:Chinesische Sprachen]]
[[dsbpt:ChinšćinaMandarim padrão]]
[[dvru:ސީނީПутунхуа]]
[[stq:Hoochchinesisk]]
[[el:Κινεζική γλώσσα]]
[[ensimple:Standard Chinese (language)]]
[[sr:Стандардни мандарински језик]]
[[eo:Ĉina lingvaro]]
[[esfi:Idioma chinoMandariinikiina]]
[[etsv:Hiina keelStandardkinesiska]]
[[eutr:TxineraStandart Çince]]
[[extuk:Luenga chinaПутунхуа]]
[[vi:Tiếng phổ thông Trung Quốc]]
[[fa:زبان‌های چینی]]
[[zh:現代標準漢語]]
[[fi:Kiinan kieli]]
[[fiu-vro:Hiina kiil]]
[[fo:Kinesiskt mál]]
[[fr:Langues chinoises]]
[[fy:Sineesk]]
[[ga:An tSínis]]
[[gan:漢語]]
[[gd:Sìonais]]
[[gl:Lingua chinesa]]
[[gn:Chinañe'ẽ]]
[[got:𐌺𐌹𐌽𐌹𐍃𐌺𐌰𐍂𐌰𐌶𐌳𐍉𐍃]]
[[gu:ચાઇનીઝ ભાષા]]
[[gv:Çhengaghyn Sheenagh]]
[[hak:Hon-ngî]]
[[haw:‘Ōlelo Pākē]]
[[he:שפות סיניות]]
[[hi:चीनी भाषा]]
[[hif:Chinese bhasa]]
[[hr:Kineski jezik]]
[[hsb:Chinšćina]]
[[hu:Kínai nyelv]]
[[hy:Չինարեն]]
[[id:Rumpun bahasa Tionghoa]]
[[ilo:Pagsasao nga Insík]]
[[io:Chiniana linguo]]
[[is:Kínverska]]
[[it:Lingua cinese]]
[[ja:中国語]]
[[jbo:jugbau]]
[[jv:Basa Cina]]
[[ka:ჩინური ენა]]
[[kbd:Хъутеибзэ]]
[[kg:Kitsunkwo]]
[[kk:Қытай тілі]]
[[kl:Kineserisut (oqaatsit)]]
[[km:ភាសាចិន]]
[[kn:ಚೀನಿ ಭಾಷೆ]]
[[ko:중국어]]
[[kv:Китай кыв]]
[[kw:Chinek]]
[[la:Lingua Sinica]]
[[lez:Чин чӀал]]
[[li:Chinees]]
[[lij:Lengua cineise]]
[[lo:ພາສາຈີນ]]
[[lt:Kinų kalba]]
[[lv:Ķīniešu valoda]]
[[mg:Fiteny sinoa]]
[[mk:Кинески јазик]]
[[ml:ചൈനീസ് ഭാഷ]]
[[mn:Хятад хэл]]
[[mr:चिनी भाषा]]
[[ms:Bahasa Cina]]
[[nah:Chinatlahtōlli]]
[[nds:Chineesche Spraak]]
[[nn:Kinesisk]]
[[no:Kinesisk]]
[[oc:Chinés]]
[[pa:ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ]]
[[pl:Język chiński]]
[[pnb:چینی]]
[[pt:Língua chinesa]]
[[qu:Chun simi]]
[[ro:Limba chineză]]
[[ru:Китайский язык]]
[[rue:Кітайскый язык]]
[[sa:चीनी भाषा]]
[[sah:Кытай тыла]]
[[sco:Cheenese leid]]
[[sh:Kineski jezik]]
[[simple:Chinese language]]
[[sk:Čínština]]
[[sl:Kitajščina]]
[[sq:Gjuha kineze]]
[[sr:Кинески језик]]
[[st:Se-china]]
[[stq:Han-Chinesiske Sproaken]]
[[sv:Kinesiska]]
[[sw:Kichina]]
[[ta:சீன மொழி]]
[[te:చైనీస్ భాష]]
[[tg:Забони чинӣ]]
[[th:ภาษาจีน]]
[[tk:Hytaý dili]]
[[tl:Wikang Tsino]]
[[tr:Çince]]
[[tt:Кытай теле]]
[[tw:Chinese]]
[[ty:Reo Tinitō]]
[[ug:خەنزۇ تىلى]]
[[uk:Китайська мова]]
[[ur:چینی زبان]]
[[uz:Xitoy tili]]
[[vi:Tiếng Hoa]]
[[wa:Chinwès (lingaedje)]]
[[war:Tsino (yinaknan)]]
[[wuu:汉语]]
[[xal:Китдин келн]]
[[yi:כינעזיש]]
[[yo:Èdè Ṣáínà]]
[[za:Vahgun]]
[[zh:汉语]]
[[zh-classical:漢語]]
[[zh-min-nan:Hàn-gí]]
[[zh-yue:唐文]]
[[zu:IsiShayina]]
Van "https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Standaardchineesk"