|
[[Ofbeelding:Witte_Kerkje_Heemse.JPG|thumb|right|Sint-Lambrechts-Kerk, te Hiemse]]
De '''Sint-Lambertuskarke''' in [[Hiemse]] ([[Hardenbarg (gemiente)|Haddnbarreg]], [[Overiessel]]), ok wel enuumd as ''Witte karkie'' (Nederlaans: ''Witte kerkje''), is n karkgebouw van de Protestaanse Gemiente Haddnbarreg-Hiemse. Dizze karke beheurd töt 't arfgoed Haddnbarreg.
==Oorsprong: Holt==
UmmeUm de eerste speurn van 't karkgebouw te ondekkn mu-w teruggegaoneterugge-gaone töt de 8e eeuwe. Zo rond 750 n.Chr. kwaamn de zendelingnzendelings [[Lebuïnus]] en [[Marcellinus]] naor Noordoost-Overiessel ummeum 't evangelie te predikn. Zi'j hebt völle volkluu töt 't [[christendom]] bekeerd.
Ok in Hiemse gebeurn dat. Volgns geschiedschriever [[Brumanus]] waarn de Hiemsenaarn daor zo bliedebli'j met, dat zi'j 'n hooltnholtn kapellechie bouwd hebt. In wulkwölk jaor dat gebeurn wee-w nie, mar 't mut veur 762 eweswest ween, umdat Marcellinus in dat jaor isuut de tied overleednkom.
De karke is waorschienlijk op 'n [[Saksen (volk)|Saksische]] offerplaatse bouwd. De offerstiene die daoran herinnert, lig nog aaltiedaltied an de voetevoet van de karketoorn.
==Oorsprong: Stiene==
Kört nao t jaor 1200 werd de Hiemser karke vervangn deur n stienn gebouw. UmmeUm de karke op n stewig ondergrond te bouwn, werdn grote zwarfkeien in de grond eplaasteplaatst. TussenTussn dizze stienn werd völleveul specie an-ebrach.
Op de zwarfkeien met specie werdn de muurn ebouwd. Die muurn waarn emaakt van iezeroerblokkn. [[Iezeroer]] is n netuurstienenatuurstiene waorin veul iezer zit. Vrogger is t in [[Sallaand]] veulvölle gebruukt, umdat t hier in grote hoeveulheedn veurkwaamn. De stadsmuurestadsmure van Haddnbarreg is ok emaakt van iezeroer. Dizze stiensoort haaln men uut de berring van de [[Vechte]]. t Werd met scheepn an-evoerd. Dat was nie aaltiedaltied zonder risico. In 1209 werd n gebedsdag eholln veur de mannen die in noodweer waarn verdrunkn, toen zi'j stienn haaldn veur de karke in Hiemse.
Later werd de karkmuurn emaakt van [[bakstien|bakstiene]]. Men hef bereekndberekknd dat de karke waorschienlijk 6,30 meter briedbreed was en 15,50 meter lange. Vanof de [[19e eeuw|19e eeuwe]] is t gebouw bepleisterd. Daordeur bint de iezeroerblokken nie meer te zien.
==In de karke==
In de karke bevind zich enkele opmarkelijke veurwarpn.
Allereerst de eikn hooltnholtn preekstoele, uut 1681. Dat jaortal is an-ebrach in 't 'plafond' van de preekstoele.
Verder een bewarkt doopvont van Bentheimer zaandstenezaandstiene uut plm. 1200 (van 1681 töt 1937 stönd e in de tuune van de pastorie!), enkele grafstienengrafstienn (ingankingang töt grafkelders van o.m. de Heren van Hiemse) en uuteraord de klokkn.
In de toorn, die trouwns eigendomeigndom is van de burgerlijke gemiente, hangt twee klokkn. De grootste (de Sint Lambertusklokke) is emaakt in 1520 deur Hendrick van Dortmund. Hi'j hef ok 'n klenereklienere klokke maakt, mar die is in 1829 vervangn deur n ni'je. NoodNeud-edwungn, umdat t oorsprunkelijkoorspronklijk exemplaor deur lange en hard te luudn tiedns 't zgn. karstluudnkarsluudn in 1827 was ebarstn.
De klokke die in 1829 ett kapotte exemplaor vervingvervung is emaakt doordeur de firma Petit en Fransen uut Aarle-Rixtel.
==Volkslegende==
[[Ofbeelding:Hardenberg Heemse Witte Kerk Offersteen.JPG|thumb|De zwarfkeije of, zo as an-enummn, de offerstiene. Welke lig bi'j de karketoorn.]]
Nao de val van 't Romeinse Riek göngn missionarissn, waoronder de 8e-eeuwse missionaris Lebuïnus (nuumd: 'apostolapostel der friezen'), 't Saksische gebied in. Zi'j brachn hier 't christendom en waorbi'j deur de christenn völleveul heidnse heiligdommn werdn of-ebreukn, heilige boomnbeumn werdn umme-hakt en heilige diern werdn eslachtslacht. Mar van de Roomse Karke möchn de Saksn wel deurgaondeurgaone met hun offeri'je, mar allene in de ni'j ebouwdegebouwde hooltnholtn karkies die op de plaatsplaatse van de ooldeolde heiligdommn werdn ebouwdgebouwd.
Op dizze dezölfde meniere is ok 't Witte karkie te Hiemse uut de grond ereezn. AaltiedAltied stiet nog stieds naos dizze karke de ooldeolde offerstiene (waor op waorschienlijk in lange vervleugn tiedn mienig maol 't iene en aander is offerd), waor over de volgnde legende bestiet:
'" Hoewel de 10e eeuwse leevnsbeschrieving van de heilige Lebuïnus van [[Dèventer|Deempter]] (''Vita Sancti Lebuini'') niks löslötlös löt over vermiende meensnoffers, wil de volkslegende te en over Hiemse oons toch vertelln dat Lebuïnus op n keer tiedns zien zendingsreis in dizze buurte eenn Saksisch jonk eredred hef van de dood op n offerstiene, dit gebeurn waor now 't hudige Witte karkie stiet, en Lebuïnus zol net optied ewes ween: kört veur t voltrekkn van t offer. '"
{{Bron|http://wittekerk.noordoosten.nl/}}
| 