Verskil tüsken versys van "Eswatini"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
KGeen bewerkingssamenvatting
WIU
Regel 7:
|valutakode=SZL
|munteenheid=Lilangeni
|volksleed="Nkulunkulu Mnikati wetibusiso temaSwati" (O God, seygengeaver van de swaziswasi)
|lengtegroad=31/30//E
|breedtegroad=26/30//S
Regel 18:
|heufdstad=Mbabane (uutvorend)
Lobamba (wetgeavend)
|sproaken=SwaziSwasi, engelsk
|lokasie=Location Eswatini AU Africa.svg
|woapn=Coat of arms of Eswatini.svg
Regel 25:
}}
 
'''Eswatini''', officiääl et '''Köäningryk Eswatini''' (en töt [[2018]] bekend as '''SwazilandSwasiland''') is en ineslöäten land in südelik [[Afrika]]. Et grenst up et noordousten an [[Mosambyk]] en is vöär de rest ümslöäten döär [[Süüdafrika]]. Med 200 kilometer van noord når süüd en 130 kilometer van oust når west is Eswatini eyne van de kleinste landen van Afrika. Toch hevt et en afwesselend klimaat en landskap, varierend van kuul en bargryk hougveld töt heyte en dröyge laegveld.
 
De meyste van de 1.160.164 inwoaners sint [[swaziswasi (volk)|swaziswasi's]]. Ouk de wydverbreidste språke is swaziswasi (wat se selv ''siswati'' nömet). Et köäningryk wör midden 18. eywe sticht under leiding van [[Ngwane III]]. Et land en de swaziswasi sint enöömd når [[Mswati II]], nen köäning in den 19. eywe under wee as et land et grundbesit uutbreidden en vereynigden. De hüdige grensen wörden vastelegd in 1881, do as [[kolonialisme|de race üm Afrika]] begünde. Nå de [[Tweyde Boeroorlog]] wör et land as SwazilandSwasiland vanaf [[1903]] en beskarmståt van et [[Britske Ryk]], töt at et unafhangelik wör up den [[6 september|6. september]] [[1968]]. April 2018 wör de name officiääl veranderd van Köäningryk SwazilandSwasiland når Köäningryk Eswatini, når de name dee de swaziswasi der selv vöär bruket.
 
De regeyring is de lätste [[reine monarchy]] van Afrika. Et wördt al seyd 1986 regeyrd döär Köäning Mswati III. Et land hevt alle vyv jåren verkesingen üm et Huus van Vergåring en de Senaat te bepålen. De hüdige grundwet stamt uut 2005. Umhlanga, nen reeddans in augustus/september, en incwala, nen köäningsdans in december/january, sind de vöärnaamste geböärdenissen van et land.
Regel 33:
Eswatini is en untwikkelingsland en steyt te book as ne laegere töt middelbåre inkummensekonomy. As deyl van et Süüdafrikaanske Duaneverbund (SACU) en de Deylmarkt vöär Oustelik en Südelik Afrika (COMESA) drivt et vöäral handel med Süüdafrika. Üm ekonomisk eavenwicht te beholden is de [[lilangeni]], de eswatiniske münte, verbünden med den süüdafrikaansken [[Rand]]. eswatini's vöärnaamste handelsgenouten oaver ver sint de [[Europääske Uny]] en de [[Vereynigde Ståten]]. De meyste lüde warket in de landbouw of in fabryken. Eswatini is lid van de Südelik afrikaanske untwikkelingsgemeynskap (SADC), de [[Afrikaanske Uny]], et Gemeynebest en de [[Vereynigde Natys]].
 
De swaziswasi's hebbet te kampen med groute gesundheidsvrågstükken: [[HIV/AIDS]] en (in mindere måte) [[tuberkulose]] kummet vöäle vöär. Når skatting 26% van de vulwaskenen hebbet HIV. In 2018 had Eswatini de up 11 nå laegste leavensverwachting van de wearld med 58 jår. In döärsneyde hevt Eswatini ne junge bevolking, med ne mediaanleavtyd up 22 jår. Sou'n 35% van bevolking is 14 jår of junger.
 
==Geskedenisse==
In Eswatini sint spoars vünden van menskelik handelen dee terüggevoret töt de vroge [[steyntyd]], sou'n 200.000 jår weaderümme. Vöärhistoriske rotskunst van sou'n 27.000 jår weaderümme is verspreid oaver et land te vinden.
 
De oldst bekende bewoaners warren [[khoisan]] [[jager-gadderaar]]s. Dee wörden groutendeyls verdrüngen döär de Nguni by de groute Bantutrek. Disse volker kümmen van de [[groute mearenstreake]] in oustelik en middenafrika. Vanaf de veerde eywe vindet geleyrden spoars van ysergebruuk. Al vöär de elvde eywe kümmen lüde med sotho- en nguni-språken in de streake te woanen.
 
==Swasikolonisten==
De swasi, dee as noch ngwane (of bakaNgwane) heatden vöärdat se Eswatini intröäken, woanden an de rivyr de [[Pongola]]. Dårvöär woanden se in de streake rund de [[Tembe]] by et hüdigendaagse [[Maputo]] in [[Mosambyk]]]. Döärdat se voordan med et ndwandwe-volk oaverhoup leaden tröäken se wyder når et noorden. Ngwane III stichtden syne höyvdstad by Shiselweni an den voot van de Mhlosheni-höävels.
 
[[Kategorie: Tweants artikel]]
[[Kategorie: Laand]]