Verskil tüsken versys van "Westerkertiers"

|Westerkertaaiers, Westerkwartaars;, Westgrunnegs; KölmerlaandsKölmerlands

|t Ommelaand [[Westerkertaaier]]; t Oostelieke paart van de gemaintegemiente [[Kölmerlaand]]

|t WesterkertaaiersWesterkertiers wordt zainzuun as n dialekt van t [[Grunnegs]]

t '''WesterkertaaiersWesterkertiers''', enkeldinkeld ook wel '''Westgrunnegs''' nuumd, is n [[Leegsaksisch]] dialekt dat proat wordt ien t zonoamde [[Westerkertaaier|Westerkertier]], t zuudwestelieke paart van de provìnzie [[Grunnen (provìnzie)|Grunnen]], en ien t oosten van de [[Fraislaand|FraiseFriese]] gemaintegemiente [[Kölmerlaand]].

t WesterkertaaiersWesterkertiers wordt tegenswoordegnoudoags nog proat deur om en bie 23.000 minskenmìnsken. Doarvan wonen sikkom 22.000 ien [[Grunnen (provìnzie)|Grunnen]] en sikkom 800 ien [[Kölmerlaand]]. n Groot paart van de sprekersprekers binnen de wat oldernoalern, woardeur t sprekersaantel oafôf nemt.

Op koarten woarop de dialekten van [[Nederlaand]] vermeld worden, wordt ien n groot paart t Westerkertaaierse toalgebied omschreven as "[[Kölmerlaands]]", dat n [[Leegsaksisch]] dialekt wezen zol. t Kölmerlaands bestaaitbestiet toalkundeg naitniet onder dij definitsie, moar wordt tegenswoordeg aanduud as t WesterkertaaiersWesterkertiers dat sproken wordt ien [[Kölmerlaand]]. Onterecht, den t WesterkertaaiersWesterkertiers ien Kölmerlaand gaingien andere aigenskoppeneigenskoppen verteunt as dat inien t aangrinzende Grunnen sproken wordt. Meugelk komt dit misverstaand veur oet n verwarreng van t Westerkwartaaiers mit t [[Pompsters]] van [[De PompePomp]].

t WesterkertaaierseWesterkertierse toalgebied wordt begrensdbegrinsd deur de [[Drenthe|Drìntse]] provìnziegrens ien t zuudoosten, de [[Grunnen (stad)|Stad]] ien t oosten en t [[Rietdaip|Reitdiep]] ien t noordoosten. Ien dij gebieden bestaaitbestiet n vlooiende overgangovergong van t WesterkertaaiersWesterkertiers noar de [[Grunnegs]]e dialekten, [[Noordvelds]] en [[Stadjeders]]; de overgang noar t [[Hoogelaandsters]], dat aan de aandere kaant van t [[Rietdaip|Reitdiep]] proat wordt, is van oldsheer minder vlooiend.

Ien t westen indegt t Westerkertaaierse gebied abrupt deurdat t [[Freesk|FraiseFriese]] toalgebied begunt. t WesterkertaaierseWesterkertierse gebied ien de provìnzie [[FraislaandFrieslaand]] goatgiet bie t FraiseFriese loug [[Gerkesklooster|GaarkskloosterGarksklooster]] de grensgrins over en lopt as n rechtelieke lien noar [[KölmeKölm]], moar goatgiet juust der veur noar [[De Pomp|Kölmerpomp]] en den richtenruchteng t [[Laauwersmeer]]. De lougen vörmen de volgende lien,: [[Muntjeziel]], [[Warfstermeul]] en [[Boerem]]. Ien t loug [[De Pomp]] wordt t [[Pompsters]] proat dat n overgangsdialektovergongsdialekt tuzzen t [[FraisFries]] en t WesterkertaaiersWesterkertiers is. Deur de abrupte oafbrekengôfbrekeng van t WesterkertaaiersWesterkertiers noar t FraisFries wordt der vanoetvanuut goan dat t Pompsterse toalgebied vrougervrogger veul groter was as dat t nou is.

== ReloatsiesReloasies mit andere dialekten en toalen ==

=== ReloatsiesReloasies mit de andere Grunnegse Dialekten ===

t WesterkertaaiersWesterkertiers wordt miestmiestal as de minst-Grunnegse vörm van t [[Grunnegs]] geschaauwdbeschaauwd (op t [[Noordvelds]] noa, dat toalkundeg zainzuun zowel tot t Grunnegs as tot t [[Drìnts]] heurt). Twijklanken dij as typisch [[Grunnegs]] zainzien worden ("ai" en "ou"), kommen ien t WesterkertaaiersWesterkertiers binoa niet veur. Woar veul Grunnegse dialekten de -ai bruken, het t Westerkwartaars maisttied de ijee of ie. Miest is de schriefwieze niet aanpaast aan t Westerkwartaars.

=== De IenvloudIenvloed van t Nederlaands ===

Noast t [[Stadjeders|Grunnegs]], dat ien de [[Grunnen (stad)|Stad]] proat wordt, stoat t WesterkertaaiersWesterkertiers ien vergeliekeng mit de andere [[Grunnegs]]e dialekten t miest onder druk van t [[Nederlaands]]. n Groot paart van t toaleigense is doardeur al verloorn gongen. Veulal gebruukt man vörms oet t Nederlaands en ver-grunnegsen t den. Dit nuimt man t Regiolekt. Veurbeelden hiervan binnen:

* t WesterkertaarseWesterkertierse ''moek'' veur t Nederlaandse ''maakte'' is tegenswoordeg ''moakte'' worden. (Veur ''moek'' wordt ien andere Grunnegse dialekten ook wel ''meuk'' of ''muik'' bruukt)

* t AlgemainAlgemeen Grunnegse ''stevel'' veur t NederlaandeNederlaandse ''laars'' wordt tegenswoordeg voak vervangenvervongen deur ''leers''.

=== FraiseFriese Substroat ===

Wieder is ien t WesterkertaaiersWesterkertiers van alle [[Grunnegs]]e dialekten nog de grootste ienvloudienvloed van t [[Frais]] weer te vindenvienden. n Veurbeeld is de betaikenbetaikenis van t woord "''nuver''", dat ien andere Grunnegse dialekten ook veurkomt en dan "schier" betaikentbetekent. Ien t [[WesterkwartaarWesterkertaaier|Westerkwartier]] kenkin t ook "vrumd" betaikenenbetekenen, zo as ien t [[Frais]]. Ook giet de uutsproak laangzoam noar t Fries tou. Zo wordt de "l" veural op zien Fries uutsproken en kommen der bie bepoalde woorden n luchte "j" ien de uutsproak, bieveurbeeld Reitd<small>j</small>iep.