Verskil tüsken versys van "Stadsrechten"

Den eersten Nederlaandsen plaetse dee, in olde geskriften van et Bisdom Utrecht uut 956 as stad vermeld steet is [[Deventer]]. Den plaetse was al in den 2den helfte van den 8sten eeuwe ontstoan moar wöd dus ruum 200 joar later al as stad geneumd. Woarschienlek is et eerste dele mit stadsrecht veur Deventer in den 1sten helfte van den 11den eeuwe opgesteld. Den stad verkreg dit rechte van den Duutsen keizer, ok den steedn dee doarop volgden: Grunning, Utrecht en Stavoren verkreggen hun rechten van den DuetsenDuutsen Keizer. Den rechten van de aandere Nederlaandse steedn wödden namens him verleend deur feodale heern. Alle steedn waren schatplichtig an dizzen heern, ze vörmden nen gans belangrieke bronne van inkomsten veur dizzen heern. Doar bntbunt wal veul plaetse in Nederlaand woar den anvang tot et opstellen van dee rechten uut ging van den bevölking van dee plaetse zelf.

Den rechten van den oldsten of veurnoamsten stad binnen nen gewest (groafschap, hartogdom of bisdom) deenden meangsmoal as veurbeeld veur deden nrechtenrechten van aandere steedn in dat gewest. Wanneer in den dochterstad juridiesen oneanigheid ontstoand, ging men op "stedenvoart" noar den mooderstad um daardoar uutleg van et rechte te vroagen. Deur bestudering van den verskillende stadsrechtcharters hebt zi-j hele “stambomen” hiervan veur den ofzunderleke gewesten in Nederlaand op kunnen stellen.

Vanof den 13den eeuwe wödden bepoalde rechten ok lös van den here ofekundigd. Den toon riezende machtige Vloamsen steedn Gent en Brugge waren hier et eerste met. Laandsheern probierden wal zeggenschop te holden op den soamenstelling van et stadsbestuur. Het dool van den stad was deugoansdeurgoans doarop gericht um doar volledig vri-j in te wödden.

In later eeuwen was et mangs den geldnood van laandheern, dee doartoo leidden dat den steden uutbreiding van hun rechten koften. Stadsrechten brechten dus welvoart en welvoart brecht stadsrechten. Zo wisten steden noa verlöp van tied nen hoogn moate van autonomie te verwarven. Doar waarn steedn dee wisten zelfs uut te greujen tot [[stadstoat|stadstoaten]] (zelfs noe vörmt Hamburg en Bremen in DuetslaandDuutslaand nog aparte Bundesländer). Grunnen (mit zien Ommelaanden) was tot den Habsburgsen machtsoavernoame in dit gewest (1528) begin 16den eeuwe binnen den Nederlaanden den stad die et meest noar dizzen beneuming op wegge was. Den macht in den stoaten van den Nederlaandse en Belgiesen gewesten lagen end 15den eeuwe al in gans belangrieke moate bi-j den steedn.

Den grave van Vloanderen verleenden in den 12den eeuwe stadsrecht an nen tröpken plaetse in Zeeuws-Vloanderen, under aandere: Eerdenburg, Hulst, Beervleet. Zi-j waarn gebouwd op den rechten dee den stad [[Atrecht]] in den löp der joaren mit den Graven van Vloanderen was oaverengekommen. Den Hartogen van Broabant vörmden noa den Graven van Vloanderen as et woare den tweeden gröpe “stadsrechtverleners” in Nederlaand, zi-j namen den rechten van [[Leuven]] as veurbeeld. Et Deventersen stadsrechte gold as veurbeeld veur alle Oaveriesselsen steedn, en dat van den stad Utrecht dus veur den oaverigen Utrechtseb steedn. Den Hartogen van [[Gelre]] namen den stadsrechten van [[ZutphenZutfent]] as veurbeeld. Den graven van Hollaand dee den letsten gröppe “stadsrechtverleners” vörmden namen et Leuvensen model oaver.