Versy up 00:41, 11 feb 2009 bewark Droadnaegel (Oaverleg \| bydragen) 10.087 bewerkingen K Iezergieteri-j is ewiezig naor Iezergeteri-je: In den Achterhook geet ze koffie in n köpken, gieten is Nederlands of Liemers ← vöärige wysiging		Versy up 00:43, 11 feb 2009 bewark weaderümmedraien Droadnaegel (Oaverleg \| bydragen) 10.087 bewerkingen Geen bewerkingssamenvatting volgende wysiging →
Regel 1: [[Ofbeelding:Ulft006-2kopie.jpg\|133px\|thumb\|Beeld van de huttenkearl in Ulft]] Een '''~~iezergieteri~~iezergeteri-jje''', ok wal ''hut'' enuumd, is een fabriek woar iezer esmolten wordt en in mallen egotten wordt. Disse mallen bunt vake in dreug zand emaakt. De eenmoal af-ekuulde produkten bunt vanaf dat moment dus van ~~gietiezer~~geetiezer. ~~Iezergieteri~~Iezergeteri-jen ~~kwammen~~kwaamn in [[Nederland]] as eerste veur langs de [[Olde Iessel]], umdat doar de umstandigheden heel gunstig waren. Der zat völle [[oer]] in de grond, der was holt genoeg um de oavens met te stokken en der was water genog um de produkten te vervoeren. Al in de [[17e eeuw]], ruum veur de [[industriële revolutie]], was ut ~~iezergieten~~iezergeten ~~een~~ne echten industrie in disse contreien. De letste joaren bunt de meeste ~~iezergieteri~~iezergeteri-jen uut de contreien um de [[Olde Iessel]] verdwenen. Een enkele grote is oaver-ebleven, zoas de ''Lovink'' in [[Terborg]]. De warknemmers in de ~~iezergieteri~~iezergeteri-jen, die dit heite en zwoare wark mosten doen, wodden ok wal ''huttenkearls'' enuumd. [[Ofbeelding:gieterijdeventer_TN.JPG\|thumb\|right\|250px\|'t ~~enigen~~enige oaver-ebleaven gebouw -ok monument- van ~~den~~de ~~oeriezergieteri~~oeriezergeteri-je van Nering Bögel in ~~den~~de Raambuurte. Rechts is nog net 'iezermölle' te leazen. Noadat Nering Bögel in 1931 vort ging, wöd et gebouw as opslagploatse veur groan, zoaden en kunstmest gebruukt.]] ==Oost Nederlaand== In Oost-Nederlaand bunt doar 6 ewest. In dee umgeaving wöd mangs nen beke op-estuwd, um meer verval te kriegen: dee bloasbalgen van dizze iezergeeteri-jen wödden immers an-estuurd deur waotermölle. In Duutslaand waren dergeleken 'iezermölle' doar al eerder, moar in [[Deutekem]] steet den oldsten van Nederlaand. In 1691 wöd dizze an-evangen deur Josias Olmius, noar Duuts veurbeeld. Andere noamen veur dizze iezermölle bunt iezerhutten, [[hoogoaven\|hoogoavens]] en oeriezergeeteri-jen. In Nederlaand bunt maar 4 gesloagden oeriezergeeteri-jen ewest. [[Ulft]] (an den Olde Möllebekke, anvang 1754), [[Deventer]] (an den Skipbekke, 1756), [[Leag-Keppel]] (1794) en [[Terborg]] (Akkermansbeek, 1821). Doar bunt wal meer iezermölle ewest, moar dee waren neet echt gesloagd en wödden rap wier geslotten. Hiertoo beheurden dee in [[Deutekem]] en éne in [[Zwolle]]. Dee in Deventer was den grootsten oeriezergeeteri-je / [[hoogoaven]]. In den [[literatuur]] is wieter nog sproake van nog andere iezergeeteri-jen, moar volgens den onderzeuker Dekker waren et moar vestigingsplannen dee wat skrievers deden vermeuden dat doar méér geeteri-jen waren. Moar hele gebeeden in Nederlaand, tot en met in Noord-Braobant en den Eem-vallei, kent nen lokoalen geskiedenis woarin boern des winters hele wiezen uutgrooven en hun oer - meest deur platboadems - oaver de kleine bekken noar de iezergeeteri-jen bregten. In Duutslaand, vlak oaver de grenze stoanden nog twee 'iezerhutten': [[Bokelt]] en [[Iesselburg]].

Verskil tüsken versys van "Iezergeteri-je"