Spitsbargen
Spitsbargen (Noors Svalbard, betekenis: koolde kust) is een eilanengroepe (archipel) in de Noordelike Ieszee, zoe'n 565 km in et noorden van Noorwegen, die uut drie grotere en meerdere kleine eilanen bestaot. De drie grootste eilanen bin Spitsbargen, Nordaustlandet en Edgeøya. Kleinere eilanen bin Barentszeilaand (Barentsøya), Prins Karls Forland, Amsterdam en Moffen. Ok de zudeliker legen eilanen, zoas Bereneilaand (Bjørnøya) en Hopen heuren (bestuurlik) bi'j de eilanengroepe. De geografische ligging is tussen 71°-81° NB en 10°-35° OL. De oppervlakte is ca. 63.000 km², waorvan 60% bedekt is mit gletsjers. Op de hiele archipel wonen, ofhaankelik van et seizoen, 3000 tot 4000 meensken, waorvan omdebi'j de helft in de heufdstad Longyearbyen. In et oosten van Spitsbargen bevint zich de eilanengroepe Frans Jozefland.
De naeme Spitsbargen is geven deur de Nederlaander Willem Barentsz in 1596, doe hi'j onderweg was naor Nova Zembla, op zuuk naor een noordelike route naor Oost-Azië. Barentsz is ok de naemgever van de plak Barentszburg, de tweede nederzetting op de eilanen. Aandere bewoonde nederzettingen bin Sveagruva (210 inw.) en Ny-Ålesund (40 inw.). Daornaost bin der nog een antal Noorse weerstations en een antal verlaoten plakken as Smeerenburg, Pyramiden en Grumant. De Nederlaanders hadden een traonkokeri'je in Smeerenburg tot 1660.
In 1920 wodde in et Spitsbargse verdrag vastelegd dat de eilanen onder Noors toezicht kwamen. Mar et laand staot wel op zichzelf, de belastingen bin aanders regeld dan in Noorwegen en et geld ofkomstig uut Spitsbargen, moet ok daor weer benut wodden. (Der wodt gien belasting heven op bi'jveurbeeld alkeholische drank, zodat de priezen een stuk leger bin as in Noorwegen). An et heufd staot de gouverneur (sysselmann), die deur de overhied ansteld wodt. Hi'j zetelt in de heufdstad Longyearbyen.