Vlagge

Ne vlagge (of dundook) is n stukke stof dat bedoold is um ne bepoalde bosskop uut te drökken. Et wöd normaal esprokken an nen vlaggenstok of -maste ehängen.

Geskiedenisse

Howal der uut de Klasseke Oldheid gevallen bekend bunt woar tekens ehesen wödden, is et neet zeaker of dee tekens mit hulpe van vlaggen egeaven wierden. Et is bekend dat in de Romeinse tied vlaggen wödden ebruukt veur et deurgeaven van tekens, dus as semafoor. In de Middeleeuwn wödden vlaggen ebruukt as vereenzelveging van den leider. Umdat de veldslagen samengesteld en ingewekkeld wödden, gingen leiders vlaggen mit eigen tekenen bruuken. Vandage den dag wodt vlaggen nog altied veur dat dool ebruukt. Zökke vlaggen wodt standards eneumd. Vlak veur de kruustochten ontstoand in Vloanderen de geweunte de tekens ok op et schild te vuuren. Hieruut is de heraldiek veurtgekommen, woarin de woapenschilden nen soortgelieken taak hebt. Laanden, previnsies, stoatensteadn, darpen, bedrieve en organisasies hebben vandage den dag eure eigen vlagge um eure geskiedenissse of hun doolstellingen te symboliseren.

Tiedens veldslagen was de vlagge n neudzoakelek underdeale van den stried. Nen eenheid wodden evörmd achter de vlagge. Et veroaveren van de vlagge van den vi-jand hef doardeur ne zeakere oaverwinning, ne anduding dat den eenheid verslagen is. Nog altied bunt der vlaggen en voandels, veroaverd bi-j veldslagen in het verleaden, dee de laanden dee-t ze noe hebt neet tröggeaven wilt, howal zi-j noe op vreendskappeleken voot leaft.

Vlaggebruuk

Ne vlagge (of standard) geldt, anders dan veur et geaven van tekens, as nen goodn indrök makend symbool. Met ne vlagge wöd doarum mit nen zeaker eerbeed en respekt umegoane.

Hoo-t zee ummegoat mit ne vlagge verskilt van laand tot laand. In sommege laanden is et strafboar wanneer ne eigen vlagge neet mit respekt hanteerd wöd en bestoat doar tradisies hoo vlaggen ehesen, estreaken, of op-ebörgen deent te wödden. As politeek symboliesen doad wodt vlaggen van vermeende vi-janden mangs vertrapt of verbraand um dizze vi-janden te beleadigen.

Veur Nederlaand besteet ne wettelek vastelegde richtliene veur et umgoan mit de vlagge, alleneg veur overheidsinstansies. Dizze wöd vlaginstruktie eneumd. Nederlandse börgerleu holdt zich mangsmoal ok aan de in de vlaginstruktie egeaven richtliene asof et ne etikette was, moar de vlaginstruktie hef neet den kracht van ne wet veur börgerleu.

Recht

Zeegoande skeape voart under de vlagge van n laand. Hierdeur beheurt et skip tot et rechtsgebeed van dat laand en geldt heure wetten an boord. Zoiets besteet ok veur internasionale vleegtuuge. Sommige laanden hebt nen aparten rieksbanier, woarvan moar éen exemploar besteet, dat den noar den vörm in zien kenmarken nen gröppe of geheel verteggenwoordigend van et groandgebeed mit et doar geldende rechte is (??). Bi-j et Lockerbieproces stoand Nederlaand n stuksken rechtsgebeed af an Schotlaand, zodat doar tiedelek de Schotse vlagge wapperden.

Studie

De studie van vlaggen steet bekeand as vlaggenkunde of bannistiek; internasionaal wöd den term vexillologie bruukt. Nederlaand kent de Nederlandse Vereaneging veur Vlaggenkunde, dee veer keer per joar et 'Vlaggentiedskrift Vexilla Nostra' uutgeaft. Noast de studie van de vlaggen zelf völt under de vlaggenkunde under aandere ok de studie van de vlagprotokols.

Vörmen

Den term banier wödt mangsmoal bruukt veur n dundook woarvan de heugte groter is as de lengte en hef meer n kriegsgebruuk: kriegsbanier of striedbanier.
Den term voandel wödt mangsmoal bruukt veur ne vlagge van ne verploatsboare eenheid, zoas n skip of nen leagereenheid.
Den term standard wödt bruukt veur ne persoonleke harkenningsvlagge. Bi-j sommige kriegs gröperingen wödt den term ok bruukt as synoniem veur "voandel".
Den term dundook duudt eigenlek et materioal an. Doarmet valt eigenlek ok bepoalde spandeuke under den term, umdat völle voandels doar strikt enommen neet under valt. Mangsmoal wöddt den term bruukt in dee gevalle woarbi-j de vlagge kan wapperen op de wind.
Den wimpel is ne lange smalle vlagge. Dizze hef n vri-jer protokol, woardeur dee ebruukt kan wödden op ne wieze dee veur ne vlagge neet too-estoan is.
Een signoal is ne vlagge, of n gebruuk van ne vlagge, alleneg um informasie deur te geaven. Zo bunt doar signalen in bruuk bi-j verkillende straandwachten, en ok bi-j et auto- en motorracen, zoas Formule 1 en autoralleys wödt ne eigen kode veur vlaggen bruukt. Dit bunt de racevlaggen.

De verholding tussen vlagge en taal

Mangs wödt nen taal ok deur middel van ne vlagge angegeaven. Moar der bunt moar weineg talen mit ne eigen vlagge; Esperanto is ene van de uutzunderingen. Doarom wödt mangs de vlagge dee zie bruukt gevuurd deur et laand woar den taal vandan kump of woar den taal noar eneumd is. Zo wöd et gebruuk van de Nederlaandse taal mangs of-ebeeld mit de Nederlaandse vlagge , et Engels mit de Vlagge van et Vereanigd Könninkriek .

Dit hef wier vrömde bi-jzaken, umdat op dee wieze bi-jveurbeeld Braziliaanse produkten of media um euren toal angeduud wodt mit ne Portugese vlagge, produkten uut de Vereanigde Stoaten mit dee van et Vereanigd Könninkriek, enzowieter. Um dee reden wöd wal underscheid emaakt noar dialekt: Brits Engels wödt dan mit den Union Jack angeduud, of zelfs mit de vlagge van Engelaand, ter underscheid van et Amerikaans-Engels, dat mit de Vlagge van de Vereanigde Stoaten wöd an-egeaven. Op deezelfde wieze wödt dan veur et Braziliaanse Portugees de vlagge van Brazilië bruukt.

Op internet bunt dergeleke symbolen wiedverspreid. Internasionale organisasies beedt veulal webstees in meer as ene taal an. Howel et internet hierveur n selektiesysteem anbeedt, is et gebrukelek um den gebruker (ok) taalkeuzes an te beden. Vlaggen bunt hierveur ne veul gebruukte oplossing. Hier wöd mangs ne andere oplossing ekoazen veur nen taal dee in twee laanden veul esprokken wöd. Doar wodt dan diagonaal-edealde vlaggen bruukt. Een veurbeeld hiervan is den half Union Jack, half Stars and Stripes .

Vlagge in zegswiezen

Et vlaggeskip is et skip mit den bevelhebber, nen vlagofficier, van nen vloot
De vlagge uuthangen doo'j as der iets speciaals te viern is.
De vlagge dekt de loading (neet): den inhold kump (neet) oaveren mit den titel.
Under valse vlagge voaren: ow uutgeaven veur iemand aanders / aandere bedoolingen hebben dan i-j loat veurkommen.
Kieken hoo de vlagge derbi-j hönk: veurzichteg noagoan of den toostaand gunsteg is.
Mit vlagge en wimpel: uuterst succesvol.
Dat steet as ne vlagge op ne drekschute: dat past neet bi-j mekaar.
De vlagge veur iemand strieken: underdoon veur iemand.
Et voantjen strieken: bewusteloos raken.
De vlagge vuuren: den boas wean.
Mit vleegend voandel en sloanden trom: n leager in vol ornoat en in al ziene glorie.
Mit veul vlaggevertoon / zunder vlaggevertoon: mit veul ophef / zunder ophef.
Onder éne vlagge varen: gezamenlek optrekken, dezelfde leuze voeren.