Zarathustra

Zarathustra, Zarathoestra of Zoroaster was een persiske profeet en de grundlegger van et zoroastrisme, een religy dee syn anhangers vöäral in India hevt. Volgens de legenden was de profeet een skäper en leavden he up et platteland. Rund syn twentigse leavensjår was he dår neet bliede meyr en güng he runddwålen. Nå teen jår kreyg he, esetten an de overs van de Oxus (de Amu Darja) een visioon van de god Ahura Mazda.

Leaven en leyr

Van hüm wörd esegd dat hy de eyrsten was den et verskil maakten tüsken good en kwåd. Et is neet düdelik wonneyr hy eleaved hevd. De olde datering rund 600 v.Chr., dee noch aneholden wördt döär de Encyclopedia Britannica, is achterhold. As sy et taalkündig bekykt denket sy an de 14 eywe vöär unse jårtelling. De mysste moderne onderzuukers plaatst zien leven dorumme tussen 1400 en 1200 veur Christus. De godsdienst die hi'j stichten, bevat de anzetten van n vörme van monotheïsme, of eaglik dualisme. Der bestiet 'n god van t goeje (Ahura Mazda) en n god van t kwaode (Angra Mainyu). De meanse is in-eklemd tussen die tweeje en mut proberen veur 't goede te kiezen. Dit leste, t dualisme, is nie de oorsprunklike vörme west van disse godsdienst. t Dualisme is der deur latere volgelings van emaakt. Disse hebt de vraoge of der binnen 't iene 'n tweedeling anwezig is, vertaald deur goed en kwaod terwel de intentie van de vraoge lag of 't neudig is onderscheid te maken umme te kunnen zien en te kunnen greuien.

Zarathustra was de profeet veur de goede god. Volgns hum is e de waore god en bint alle aandere goden halfgoden. De meanse is eschaopen umme te strieden teegn de machten van 't kwaode. 't Geleuf is dorumme ok nie 't anvaorden van 'n leer, maa 't doel is 't goede te deanken, te zeggn en te doe.

Volgns de legenden is de profeet vermoord in Bactra, 't hudige Balch bi'j Mazar-e Sjarif.

Also sprach Zarathustra

In t boek Also sprach Zarathustra van Friedrich Nietzsche uut 1885 is Zarathustra de heufdpersoon. Vake beschowd as de eerste die n absolute scheiding tussen goed en kwaod poneert, en vandaor as "uutvinder" van de moraal - zo as Solon as vader van de westerse wetgeving wödt bestempeld - löt Nietzsche Zarathustra terruge keren umme de Übermensch te prediken, die de meenslijke onverantwoordlijkheid begrep en n uut-eleefde moraal ten grave drög.

De componist Richard Strauss schreef in 1896 een muziekstuk met de titel Also sprach Zarathustra. Hi'j leut zich inspireren deur Nietzsches boek en schreef op baosis daorvan dit symfonisch gedichte. "t Eeuwige lied" uut t ende van t darde deel van "Also sprach Zarathustra" is eveniens op muziek ezet deur Gustav Mahler in zien darde symfonie.

Literatuur

• Mary Boyce, Textual sources for the study of Zoroastrianism (1984 Manchester).
• Peter Clark, Zoroastrianism. An Introduction to an Ancient Faith (1998 Brighton)
• A. de Jong, Traditions of the Magi (1997 Leiden).
• Michael Stausberg, Zarathustra und seine Religion (2005 München)

Dit artikel is eskreaven in et sallandsk.