Antwarpen
|
Veur annere betekenissen van Antwarpen, zie Antwaarp (döärverwyssyde). |
Antwarpen, ok Aantwarpen (Nederlaands: Antwerpen, Fraans: Anvers), is een stad in 't Belgische gewest Vlaandern. 't Is de heufdstad van de pervincie Antwarpen en van 't gelieknamige arrondissement (de Belgische pervincies bint onderverdield in arrondissementen). De stad hef zo'n 529.000 inwoners (2021) en is qua inwonertal de grootste gemiente van België. Mit 20.429 bunder is Antwarpen de op twee nao grootste gemiente qua oppervlak, nao Doornik en Couvin. In de metropoolregio Antwarpen woont zo'n 1.200.000 mèensen, wat dit de grootste Belgische metropoolregio nao Brussel mak.
Antwarpen lig veur 't grootste part op de rechteroever van de Schelde, die via de reviermonding van de Westerschelde (in Nederlaand) in de Noordzee uutlöp. De stad lig zo'n veertig kilometer ten noorden van Brussel en zo'n vieftien kilometer ten zuden van de Nederlaandse gröppe. Der is een uutgestrekt havengebied mit internationaal vrachtvervoer. Nao Rotterdam is de Antwarpse haven de grootste van Europa; ok zit dizze in de wereldwiede top twintig. Slim belangriek is de petrochemische bedrievigheid bij Antwarpen. Wieder is de stad een wereldcentrum veur de diamanthandel. In 2020 hef 't Globalization and World Cities Research Network Antwarpen eklassificeerd as een wereldstad op niveau Gamma +.
Economisch en cultureel is Antwarpen een veuranstaonde stad in de Lege Laanden en hef det lange tied ewest. De Handelsbeurs, dalezet in 1531 en herbouwd in 1872, was de eerste speciaal daorveur gebouwde goederenbeurs ter wereld, "de moe van alle beurzen".
De inwoners van Antwarpen, mit name lu wie heur femilie uut Antwarpen stamt, nuumt ze mangs sinjoren (van 't Spaanse señor, heerschop). Det stamt uut de tied in de Tachtigjaorige Oorlog det de Spanjaorden de stad bezetten en veule dikke börgerije de titel señor voerde. De stad zölf wördt deur partie inwoners wal 't Stad enuumd en mangs de koekenstad; dit leste eerst wegens de pèperkoeken in de 16de ieuw en later wegens de veule koekfebrieken in Antwarpen.
De Olympische Zomerspeulen van 1920 bint in Antwarpen eholden.
Antwarpen in de Nedersaksische schrieverije
bewark- "Naodet hij zo'n poosien had ezèten, begun hij: 'Toe as ik nog zo'n jongkeerl was as hij (hij knikte mit 't heufd naor Harm), wel een beetien older, mar niet veule meer maans, gung ik veur mien nommer in dienst. 't Was een kwaoie tied, en 't duurden niet laank, daor kreew oorlog. Alle mèensen nog ies toe, wat musse wij vechten! Wij wunnen hoe langer hoe meer; mar toe de Belsen wel zaggen, det ze 't verspeulden, reupen ze de Fraansen der bij om heur te helpen. Kuj begriepen, daor kuw niet tegenan: twei tegen iene is moorden. Ik zatte mit nog aandern in de Citadel van Aantwarpen en daor werden wij belègerd. A'k daor nog an denke...'
- De meister kneep de ogen dichte en skudde mit 't heufd.
- 'Van alle kaanten skeuten ze op oens en wij weerumme. Slim, slim, aj det eziene hadden! De splinters vleugen der of, en ieder keer völt ter iene... dood of an-eskeuten.'
- 'O, fuj toch!' reup 't olde mèense, 'mij dunkt ik ware vurtelopen.'
Uut: Lucas Jonker (1928), Harm, boerenlèven an de Riest (in de uutgave van Het Drentse Boek, Zuudwolde 1988, blz. 28-29)
|
Dit artikel is eschreven in 't Zuudwest-Drèents. |