De Drìntse Monden of simpel De Monden binnen dörpen dij ontstoan binnen in tied van de ontginnen van t veen in Grönnen en Drìnthe. Deur t groaven van de ziedknoalen dij sikkom liek op t Stadsknoal lagen, ontstonden de zonuimde Monden, dij dainden as ôfwatern van t veen en veur t vervoer doarvan. Laangs dizze Monden ontstonden dörpen. Dizze dörpen kregen apmoal de noam met van t dörp dat aan westkaande lag, richten de Hondsrug.

Gasselternijveensemond noar Knoal tou

Toal bewark

Ook al liggen de Monden apmoal in Drìnthe, der wordt voornoamelek n Grönnegs dialekt proat, t Veenkelonioals. Dit deurdat de Monden veulal orienteerd binnen op t Grönnegse dörp Knoal, moar meer nog omdat zie koloniseerd binnen vanuut gebieden woar t Grönnegs proat wuir.

De Monden van noordwest noar zuudoost tou bewark

Al dizze dörpen binnen dus vernuimd noar Gasselternijveen (en Gasselte), Draauwen, Bunen, Eksloo, Valthe en Wereng. De dörpen liggen in de gemaintes Aa en Hunze, Börger-Odoorn en Emmen.

De Monden worden vanuut t noorden noar t zuden aingoal wat laanger. Valthermond is t laangst en doarmet ook t laangstrekte dörp van huil Uropa.

De dörpen binnen typische lintdörpen. In de tied van de veenontginnen harren de dörpen twai knoalen: n Noorderdaip en n Zuderdaip. Haalverwege de 20. aiw binnen veul daipen dempt, zodat der waineg van de geschiedenis zichtboar overbleven is. De wieken (ziedknoalen) binnen voak nog wel herkenboar.