Drìntse Monden
De Drìntse Monden of simpel De Monden binnen dörpen dij ontstoan binnen in tied van de ontginnen van t veen in Grönnen en Drìnthe. Deur t groaven van de ziedknoalen dij sikkom liek op t Stadsknoal lagen, ontstonden de zonuimde Monden, dij dainden as ôfwatern van t veen en veur t vervoer doarvan. Laangs dizze Monden ontstonden dörpen. Dizze dörpen kregen apmoal de noam met van t dörp dat aan westkaande lag, richten de Hondsrug.
Toal
bewarkOok al liggen de Monden apmoal in Drìnthe, der wordt voornoamelek n Grönnegs dialekt proat, t Veenkelonioals. Dit deurdat de Monden veulal orienteerd binnen op t Grönnegse dörp Knoal, moar meer nog omdat zie koloniseerd binnen vanuut gebieden woar t Grönnegs proat wuir.
De Monden van noordwest noar zuudoost tou
bewark- Gasselterboerveensemond (Gasselterboerveenschemond);
- Gasselternijveensemond (Gasselternijveenschemond);
- Draauwendermond (Drouwenermond);
- Nèjbunen (Nieuw-Buinen, vrouger: Bunermond (Buinermond));
- Eksloermond (Eerste Exloërmond);
- Twaide Mond (Tweede Exloërmond);
- Valthermond (vrouger: Eerste Valthermond);
- Twaide Valthermond (Tweede Valthermond);
- Nèj-Wereng (vrouger: Werengermond (Weerdingermond)).
Al dizze dörpen binnen dus vernuimd noar Gasselternijveen (en Gasselte), Draauwen, Bunen, Eksloo, Valthe en Wereng. De dörpen liggen in de gemaintes Aa en Hunze, Börger-Odoorn en Emmen.
De Monden worden vanuut t noorden noar t zuden aingoal wat laanger. Valthermond is t laangst en doarmet ook t laangstrekte dörp van huil Uropa.
De dörpen binnen typische lintdörpen. In de tied van de veenontginnen harren de dörpen twai knoalen: n Noorderdaip en n Zuderdaip. Haalverwege de 20. aiw binnen veul daipen dempt, zodat der waineg van de geschiedenis zichtboar overbleven is. De wieken (ziedknoalen) binnen voak nog wel herkenboar.