Elsassisk

Elsassisk, ouk wel elsasserdüütsk (Elsässerditsch), is een versameling plaatselike varianten van et hoogdüütsk. Et elsassisk is een form van neaderalemannisk dee vöärnamelik in de Elsas - een gebeed dat in ståtkündig upsicht by Frankryk höyrt - espröäken wordt.

Howel der vake oaver elsässerditsch oftewel elsassisk as eyn dialekt espröäken wördt, hevt in warkelikheid so'n beetjen elk darp of elke stad een eigen dialekt, krekt as by et sassisk en et limbörgsk et geval is. De verskillen tüsken disse dialekten künnen årdig grout weasen, sodat et kan vöärkummen dat spreakers van verskillende elsassiske dialekten (byvöärbeald üüt de ümgeaving van et noordelike Stråtsbörg en dee van et südelike Mülhüsen (fransk: Mulhouse; düütsk: Mühlhausen) mekare wat lastiger begrypen.

Et kümt, vöäral in kleinere darpen, noch altyd vöär dat kinders in et elsassisk groutebröcht wörden, en eyrst up skule in anraking kummen mid et fransk.

Gebrüük

-- ET DÜÜTSKE TAALLANDSKAP --

De perifery van et düütsk

Volgens een study wåroaver de Dernières Nouvelles d'Alsace in 2001 berichtede, beskouwt 61 percent van de inwuners van de Elsas sik as elsassisk spreakend. Dårenteagen gebrüükt amper een kwart van de jungelüde in de Elsas noch af en to höär streaktaal, en noch mär vyv percent van de beginnende basisskuulkinders hevt kennis van et elsassisk.

Et plaatselike dialekt wördt vöäral noch up et platteland in et noorden en noordwesten gebrüked, under de buren, of by beropen wårin se mid et publik in anraking kummen. Noch halverweagen de 20. ey kun neagentig percent van de bevolking elsassisk en/of hougdüütsk verstån.

Tweytalig stråtnaambord in Ensisheim

Stråtnaamborden in de Elsas binnen vake tweytalig in et fransk en et elsassisk; sumtyds wörden ouk de olde düütske stråtnamen nåst de nye franske gebrüked. Teagenswoordig binnen der ouk plaatsnamen in et elsassisk nåst de ambtelike franske name, so as in et geval van Steynbörg (fransk: Steinbourg; elsassisk: Steiweri).

Döärdat tweytaligheid döär de regering van de Elsas as een ekonomisk winstpunt eseen wördt, kümt et tweytalig underwys aldöär meyr in de belangstelling.

Autöörs

De bekendste skryvers in et elsassisk binnen René Schickele, Jean Egen, Auguste Wackenheim en André Weckmann. See geaven höär warken üüt in et fransk, hougdüütsk en elsassisk. Weckmann beskrivt in syn gedichten de tragedy van de elsasser identiteit en et dialekt.

Enkele woorden in et elsassisk

Neadersassisk	Elsassisk	Hougdüütsk	Fransk
aerde	Arda	Erde	terre
heamel	Hemmel	Himmel	ciel
water	Wàsser	Wasser	eau
vüür	Fihr	Feuer	feu
man	Mànn	Mann	homme
vrouw	Fràui	Frau	femme
eaten	assa	essen	manger
drinken	trenka	trinken	boire
grout	groos	groß	grand(e)
klein	klai	klein	petit(e)
nacht	Nàcht	Nacht	nuit
dag	Tààg	Tag	jour

Dit artikel is eskreaven in et westveluwsk, in de Nysassiske Skryvwyse.