Evangelie van Tomas

Et evangely van Thomas, evangely volgens Thomas of anders Thomas Evangely bint de namen van een olde papyrus dee stamt uut et vrogge kristendum, en erekkend wörd by de gnostyk. De gnostyk is eyne, nåst et katolicisme, van de invloodrykse stromings uut et vrogge kristendum ewest, wülk later verketterd, vervolged en uut-evaagd wördden döär de katolyke karke van dee tyd. Der bint nog völle meyr bokies evüdeen dee uut et de begüntyd van et kristendum stamt, mar disse hevt meyr andacht ekreygen vanweygens syn vrogge datering en vergelykings med de bybelse over-eleyverde evangelys. Et hevt sülvs de name ekreygen van et 'vyvde evangely', ouk al is de karke et dår neet med eyns. Ouk gevt et, net-as de andere gnostiske geskrivten, een better beyld van ho as et allemåle der an to güngen in de eyrste ewen van unse jårtelling.

Stuk van t evangelie

De vünds

Et evangely wördden evünden döär twey buren in Nag Hammadi, wat ligt in Egypte, in een krüke. In dee krüke vünden sy nåst völle andere koptiske geskrivten ouk een good bewårde handskrivt van een, töt toon to, unbekenden evangely. De tekste besteet uut een un-ordende reykse lösse uutspråken van Jesus (de) Kristus. In dit evangely sölv wördden een Didymus Judas Thomas enömed as de skryver, den wy ouk al wal kenden as eyne van de leyrlings van Jesus, uut de uns bekenden Bybel. Alleyne gevt dit evangely een tötaal ander licht up Jesus as wat den Bybel döt. De belangrykheid van dit book wörd nu wal döär völle lüde erkend, en lüde sprekket dan ouk van et ' vyvde evangely ', of sülvs van ' et verlöären evangely '.

Dateyring

De tekste dat dår evünden is kümt uut de veerde ewe, en is med al de wårskynlikheid en vervalsing van een greeksk geskrivt. Disse tekste sol syn oorsprüng hebben van een older Arameeske tekste (der bint anwysings vöär dee hyr up düden sol). Der bint vandage den dag noch altyd diskussys oaver wonneyr syn unståne weysen most. Der bint wal slimme argumenten dat he is untståne rund een heyl vrog tydstip, sülvs noch junger as de bybelske evangelys, su rund de jåren vyvtig nå kristus. Hyrunder vind y dree van sülke argumenten:

• De vörme; ümdat der een bülte uutspråken in ståt maakt et årdig primityf, in eeder geval een stükken primityver as de veer leyvensbeskryvings wat wy vindet in de bybelse evangelys.
• Een anewarkte teology süllet wy in Thomas nooyt neet vinden, wat wy düs wal vindet in den bybel, en nargens süllet wy ouk geyn verwysings vinden når de endtyd.
• De verhalen wat wy leyset in den bybel kummet wy ouk in Thomas in teygen, mar dan in een primityver vörme.

En dan vöäral vanuut de traditsionele kristelike hook, de karke, besteet der völle teygenwark, sy willet Thomas neet annemmen as een autentyk en vrogge brunne oaver Jesus. Want et Thomas Evangely beskrevt Jesus heyl anders as wat de karken doot.

Den skryver

In et book wördt Didymus Judas Thomas når vöärent esköäven as den skryver. Nu was et in et vrogge kristendum gewoon ümme geskrivten, wår se wys med waren, hen te skryven an apostelen van Jesus ümme so et eskreyvende meyr anseen te geaven (Pseudepigrafen). Et is düs mar seyr de vråge of-as Thomas inderdåd den skryver is. Med de bybelske evangelys hebbet wy etsülvde probleem..

Inhold

In et Thomas Evangely vindet wy 114 uutspråken dee an Jesus to eskreyven binnet. De updeyling in logia (so wörd de uutspråken enömed) is neet oorsprüngelik, disse bint later döär vertalers emaket ümme de tekse wat makkeliker te leysen te maken. In Thomas untmoten wy Jesus as een spirituele leraar den de mensken de weg når et kuningryk wysen wol. Dit kuningryk ligt neet, so as in den bybel, buten unse werld, mar vat meyr samen de warkelikheid wårin asset wy leyvet. Sülvkennis is dan ouk de slöttel når disse andere wyse van kyken en Jesus beskrevt up een vake dichterlike wyse de upståkels dee wy nemmen müttet ümme töt disse sülvkennis te kummen (en bekende uutspråke van de gnostiske Jesus is dan ouk: 'kent usülve'). Jesus tred dan ouk up as een soort senmeyster, hy sprekt in rådsels, steyds torügge wysend når de söker hümsülv med völle nådrük up de belangrykheid van et 'hyr en nu'.

Kyk ouk

• Evangely van Filippus

Dit artikel is eskreaven in et sallandske dialekt van 't Vechtdal, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.