Frédéric Chopin

Frédéric François Chopin (geboaren as Fryderyk Franciszek Chopin; 1. määrt 1810 – 17. oktober 1849) was nen poolsken musikskryver un pianovirtuoos in de romantik. Hee skreav vöärnamelik stükke vöär enkelspel up de piano. Wearldwyd is hee noch altyd bekend as eyne van de beste spöälers uut synen tyd, eyne "wårvan syne dichterlike genialiteit egrunded was up ne professionele spöältechnik dee ginnen gelyken had under syne tydgenouten."

Frédéric Chopin in 1849

Chopin wör geboaren in Żelazowa Wola in et hartogdom Warsau un groiden up in Warsau, wat in 1815 deyl wör van et Poolske Kongres. As wunderkind rundden hee syne musikale upleiding af un skreav hee syne meysterwarken vöär synen 20., do as hee uut Polen vord güng. Dat was noch ginne månd vöär den Upstand van November 1830. Med 21 küm hee in Parys torechte. In de lätste 18 jår van syn leaven tröäd hee mär 30 mål up. Hee spöälden et leevste in kleine salons. Underholden deade hee sikselv döär syne stükke to verkoupen un musiklessen to geaven. Dår wolden se em wal vöär hebben. Hee wör kameröäde med Franz Liszt un kunde reakenen up vöäle bewundering van vöäle van syne musikale tydgenouten, sou as Robert Schumann.

Tüsken 1836 un 1837 was he verlöyvd med Maria Wodzińska, mär dat güng uut. Ouk had hee noch ne lastige verkeyring med de franske skryvster Aurore Dupin (bekend under öäre skryversname George Sand). Hee güng tüsken 1838 un 1839 kort med öär når Majorka, mär dår was weinig an. Et hülp em wal skryven. Et was eyne van de periodes at hee et meyst uut de vingers kreag. In syne lätste jåren kreag hee regelmåtig geld to estöäken van ne leevhebster, Jane Stirling, dee as em ouk nå Skotland hen nöydigden un vöär de reise betaalden in 1848. Et meyste van syn leaven was Chopin en seek un fragil man. Hee störv in Parys in 1849 do as hee 39 was, wårskynlik an pericarditis of tbc.

Invloden up syne kompositystyl sint poolske volksmusik, de klassike traditys van Bach, Mozart un Schubert, un de sfeer van de paryske salons wåras hee vake küm. Syne vernying in styl, harmony un musikalen förm, un ouk syne verbinding van musik med nationalisme, hadden grouten invlood up de romantik.

Chopin wör by leaven al beroomd. Hee was eyne van de eyrste sterren. Deyls vanweage syne (indirekte) banden med upstandigen, syn leevdesleaven wat vöär volk un vaderland breyd uutemeaten wör un synen doud up sou jungen leavtyd. Syn leaven is meyrmåls verfilmed, med verskillende måten van betrouwbårheid. Et poolske parlement richtden et Fryderyk Chopin Instituut up üm syn leaven un warken to undersöken un an to jagen. Se holdet regelmåtig ouk de Internationale Pianowedstryden van Chopin, wåras deylneamers enkel syne warken magt spöälen.