Gerard Zerbolt van Zutfent

Gerard Zerbolt van Zutfent (Zutfent, 1367 - Windesheim, 3 december 1398) was een mystieke schriever en ien van de eerste Breurs van 't Gemiene Lèven, een broederschop binnen de kattelieke hervörmingsbeweging van de Mederne devotie. Zien name viej onder meer terogge as 'Gerardus de Zutphania', 'Gerardus Zutphaniensis', 'Zerbold van Zutphen', 'Gerhard Zerbolt von Zutfen', 'Gerardus Zerboltus', ezw.

Waandel

Zerbolt wördden in 1367 in een rieke femilie in Zutfent geboren, toen in 't Graofschop Gelre. Zien eerste onderwies geneut e daor. Naodet e elders an ien of meer van de Latiense schoelen (vermoedelijk die van Praag of Peries) had estudeerd, begund'e tussen 1383 en 1385 te studeren an de St-Lebuïnusschoele van de Breurs van 't Gemiene Lèvent in Dèventer. Dizze schoele was deur Geert Grote (1340-1384) sticht en wördden in Zerbolt zien tied eleid deur Florens Radewiens (1350-1400).

In 't gevolg van Geert Grote begunden Zerbolt zien devote lèven van studie, meditatie en gebed. Zölfs binnen de deur 'ienvoldig lèven en verheven dènken' ekenmarkte gemienschop völt Zerbolt op deur zien toewijding an de godsdienstwetenschoppen en de ofstaand die e naamp van 't puur eerdse lèven. As priester, adviseur en liefhebber van spirituele geschriften zetten hi'j hum in veur de giestelijke gruui van zien medebreurs. Deur zien veurbieldig en in-etogen gedrag, zien gesprekken en zien ansporings zagen ze hum as 'zuil van 't huus'.

Zerbolt kwaamp te wonen in 't Heer-Florenshuus van Florens Radewiens en wördden bibliothecaris en kopiist, was goed ansleut bi'j zien liefde veur boeken. Zien briede kennis van de theologische ethiek en 't canonieke recht kwaamp de Breurs goed van passe toen ze heur verdedigden tègen de bezwaoren en tègenwarking die heur lèvenswieze anvankelk opreup. Toen Radewiens d'r niet was, naamp Zerbolt die zien verantwoordelijkheden as rector waor.

In juni 1398 jeug de pest de mieste Breurs, waoronder Zerbolt, vört uut Dèventer. Töt november kunden ze terechte in Amersfoort, mar daor wördden heur rechtmaotigheid riegelmaotig an-evalen deur de plaatselijke giestelijken. Niet lange nao zien terogkeer naor Dèventer reisden Zerbolt naor 't Benedictiener klooster bi'j Dickninge in Drenthe umme daor mit de geleerde abt Arbold te aoverleggen aover de anvallen. Op de terogweg op 3 december brochten Zerbolt en een kammeraod de nacht deur in 't dörpien Windesheim onder Zwolle. Daor wördden e slim ziek, waorschienlijk deur een pestanval, en störf binnen een paar uur op 31-jaorige leeftied. Um zien hoge anzien begreuven de kanunniken hum rap op een ereplekkien in heur eigen kapel, veurdet de Breurs uut Dèventer zien lichem kunden ofhalen.

Schrieveri'je

Zerbolt hef een bulte schreven. Zien bekendste warken bint De Reformatione virium anime (Aover de hervörming van de krachten van de ziel) en De spiritualibus ascensionibus (Aover 't giestelijke opklummen). Dizze warken bint van slim grote invloed ewest op 't dèenken en schrieven van de mederne devoten. Ze wördden wied verspeid, in de volkstaal oaverezet en an 't end van de 15e ieuw verscheiden maol edrokt. De karkhervörmer Maarten Luther leut hum positief uut aover Zerbolt zien schrieveri'je.

Zerbolt zien haandboeken veur 't religieuze lèven bint systematische uutienzettings van alderhaand theoretische en praktische aspecten van 't religieuze lèven. 't Doel is een giestelijke hervörming op basis van zölfonderzuuk, giestelijke oefeings en 't naovolgen van Christus.

Zerbolt zien toewijding an de devote lèvenswieze wiej wieder terogge in een köppel stark apologetische warken, zoas De libris teutonicalibus (Aover volkstalige boeken), daorin Zerbolt díe lu de baord ofdöt die mienden dej de Biebel en aandere giestelijke boeken niet in oen eigen taal muchen lezen.

Töt in de leste jaoren van zien lèven hef Zerbolt actief ewest umme de Dèventer Breurs te verdedigen tègen anklachten van buten, waorin de orthodoxie en wettelijkheid van Geert Grote zien bewèging wördden betwiefeld. Verdenkingen van ketteri'je beantwoorden e mit Super modo vivendi devotorum hominum (Aover de leefwieze van de devoten). De Breurs hadden dan wal gien kloosterriegel zoas 'echte' klooster orders, ze waren aans wal hecht verbunden deur een baand van onderlinge liefde en en gezamenlijke giestelijke gerichtheid, mienden Zerbolt. Niet in de leste plaatse deur zien grote juridische kennis was zien verdediging succesvol en kun hi'j 't voortbestaon van de Broederschop veiligstellen.

Bronnen

• Biografisch Woordenboek Gelderland: Gerard Zerbolt van Zutphen 1367-1398, Modern devoot, Theoloog en Ideoloog
• G.H. Gerrits (1986), Inter Timorem Et Spem: A Study of the Theological Thought of Gerard Zerbolt, BRILL publisher

Dit stok is echreven in 't Zuudwest-Zuud-Drèents van de Drèents-Oaveriesselse grèensstreek.