Gespin

Een gespin (mv. gespins), gespinnegien of lös huusie(n) was in Noordoost-Nederlaand (Sallaand en Drenthe) en Noord-Duutslaand een sociaol gebruuk, waorbi'j deerns van um-en-bi'j de achttien jaor thuus op de boerderi'je bleven bri'jen of ni'jen as heur volk van huus was, d'r nog meer maagies eneugd wördden, en daor jonges op of kwamen um mit de maagies te vri'jen.

De spiensters

De maagies, 'spiensters' enuumd, wördden speciaol evraogd veur 't gespin. De jonges wussen d'r ok van teveuren vanof. Hiel vrogger nammen de maagies spinnewielen mit en spunnen ze, vandaor de name 'een gespin'. De maagies drunken koffie, atten koeke en moppies en zungen spinneliedties, zoas:

De klok slöt acht, wat wordt 't laat,

Waor of mien Klorus blif?

Ik twiefel an zien trouw.

Miskien hef hij berouw.

Det hij der 'n maagien zonder geld,

Evraogd hef töt zien vrouw,

Det hij der 'n maagien zonder geld,

Evraogd hef töt zien vrouw. ^[1]

Hen snorre maken

De jonges kwamen piepies rokend veur 't huus bi'j menare, keken ies in huus wel en hoeveule of ter waren en gungen uuteindelijk naor binnen. De jonges en maagies keuzen menare uut, en de paarties gungen naor de dèele 'hen snorre maken'. 'Det betiekende zoveule as 't wiel, 't spinnewiel, ies goed te laoten snorren.' ^[1]

As de 'snorremakers' weerumme kwamen van de dèele, kregen ze koffie mit moppies en gunk de 'sloffenjager' an 't wark. Die naamp een hölse die an de kaante van de heerd stund, gunk naor de eerste vri'jer en vreug hum: "Woj nog langer bi'j oen meid blieven?" As 't beskeid jao was, mus de vri'jer zien haand uutstikken mit de binnenkaante boaven en een tik verdragen. Jonges die heur meid niks an vunnen, trökken naor de heerd zunder een tik te kriegen. De vri'jers gungen dan weer hen snorre maken.^[1]

Vermeldingen

Kabé (pseudoniem van Klaas Borgers) skreef in Ni'jluusn van vrogger, t tiedskrift van de gelieknamige historische veriening van Ni'jlusen:

Wat was een lös huussien?

Als vader en moeder 's avonds op bezoek waren bij familie of kennissen, zoals dat bijvoorbeeld in januari gebeurde met de nieuwjaarsvisites, dan kwamen meisjes van zo'n duizend weken of ouder om op te passen. Vanzelfsprekend kwamen vrijgezelle jongens daar op af en werd het vaak een gezellige boel. Menige verkering begon op zo'n avond.' ^[2]

Bi'j uutgeveri'je Neerlandia in Möppelt verskeen van L.H. Vos 't tenielstok Lös huussie en.... gien jonges (zunder jaortal; véur 1956).^[3] Geert Broekhuizen (1844-1928, pseudoniem Uzipétus) van de Koekanger rederiekerskamer De Morgenstond skreef 't Drèentstalige tenielstok Het gespin bij Jan Berends.^[4]

Nedersaksisch

Drèents:
- gespin
- lös huusien
- spinvisite
Stellingwarf:
- gespin

Rifferenties

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 L. Jonker (1988), Harm Boerenlèven an de Riest, Zuudwolde: Het Drentse Boek (eerste uutgaove: 1928 as fulleton in de Zwolsche Courant)
↑ 'Klaas gaat naar een erfhuis', uut: Ni'jluusn van vrogger, meert 1988
↑ Hendrik Nijkeuter (2001), De "pen gewijd aan Drenthe's dierbren grond" : literaire bedrijvigheid in de Olde Lantschap, 1816-1956, Grunning: RUG (dissertatie, p.634)
↑ Henk Bloemhoff, Jurjen van der Kooi, Hermann Niebaum en Siemon Reker (red.) (2008), Handboek Nedersaksische Taal- en Letterkunde, Assen: Van Gorcum (p.372)

Dit stok is eskreven in 't Zuudwest-Zuud-Drèents van de Drèents-Oaveriesselse grèensstreek.

[boerenleven-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 L. Jonker (1988), Harm Boerenlèven an de Riest, Zuudwolde: Het Drentse Boek (eerste uutgaove: 1928 as fulleton in de Zwolsche Courant)

[2] 'Klaas gaat naar een erfhuis', uut: Ni'jluusn van vrogger, meert 1988

[3] Hendrik Nijkeuter (2001), De "pen gewijd aan Drenthe's dierbren grond" : literaire bedrijvigheid in de Olde Lantschap, 1816-1956, Grunning: RUG (dissertatie, p.634)

[4] Henk Bloemhoff, Jurjen van der Kooi, Hermann Niebaum en Siemon Reker (red.) (2008), Handboek Nedersaksische Taal- en Letterkunde, Assen: Van Gorcum (p.372)

[1]

[2]

[3]

[4]