Guyana
Guyana, officieel de Samenwaarkende Republiek Guyana, is een land an de noordkuste van Zuud-Amerika. Et heurt vanolds biej Brits West-Indië. Guyana is een inheems woord wat 'Land van völle water' beduudt. De heuwdstad is Georgetown en ook metene de grötste stad van et land. Op et noorden van et land ligt 'n Atlantischen Oceaan. Op et zuden en zuudwesten Brazilië, op et westen Venezuela en Suriname op et oosten. Met ne landvlakte van 214.969 km² is Guyana et op twee noa kleinste land van et Zuud-Amerikaanse vasteland (enkel Uruguay en Suriname hebt minder meters). Op Suriname noa wont der et minste antal leu van et wearlddeel en et is ene van de dunstbevolkte landen van de wearld. Der is ne grote natuurlike riekdom. Völle verskeidene planten en deers köant der best gediejen. Deel van et land lig in et reagenwold van de Amazone.
| Co-operative Republic of Guyana (Samenwaarkende republiek Guyana) | ||
 |
 | |
.svg) Ligging van Guyana
| ||
| Basisgegeavens | ||
| Officiele språke | Engels, Guyanees Kreool (+10 inheemse sproaken) | |
| Höyvdstad | Georgetown | |
| Regeringsform | Republiek | |
| Godsdeenst | 54,2% Kristelik 31,0% Hindoe 7,5% Moslim 4,2% Atheïst 3,1% ander | |
| Geografy en bevolking | ||
| Uppervlakde - Water |
214.969 km² 8,4% | |
| Inwoanertal - Dichtheid |
817.607 3,5 inw./km² | |
| Koordinaten | 6° 48′ N, 58° 9′ W
| |
| Oaverige | ||
| Volksleed | "Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains" (Leef land Guyana, van rivieren en vlaktes" | |
| Münteynheid | Guyanesen Dollar (GYD)
| |
| Tydzone | UTC−4 (AST) | |
| Web | Kode | Tel. | .gy | GY | +592 | |
Der wont negen inheemse volker in Guyana: de Wai Wai, Makoesji, Patamona, Lokono, Kalina, Wapisjana, Pemon, Akawaio en de Warao. Vuur at de Hollanders de zaak kömmen koloniseren en de Britten et achterin de 18e eeuwe oavernömmen warren de Lokono en de Kalina de grötste volker. Töt an de joaren '50 dreeiden et land vuural op plantages, as deel van Brits Guyana. In 1966 wör et nen onofhankeliken republiek binnen et Britse Gemenebest van 1970. Et is nog good te vernemmen at et Brits hef ewest, an de wieze woerop et ambtelik eregeld is en wovölle volker as der tehope kommen zint. Der zitt leu met Indiase, Afrikaanse, Inheemse, Chinese, Portugese en andere Europese wörtel.
Guyana is et ennigste land van Zuud-Amerika woeras Engels de officiële sproake is. Mer de meeste leu kuiert der Guyaans Kreool, ne op Engels baseerde kreoolsproake. Doarmet is Guyana deel van de engelstalige Kariben, woermet as ze ook staarke bände onderholdt. In et land zitt zelfs et heuvdkantoor van de Karibische Gemeenskop (CARICOM). In 2008 hulp et land de Verenigde Zuud-Amerikaanse Naties in de bene.
In 2017 leavden 41% van de Guyanezen onder de oarmodegrenze. In 2015 wör der öllie vunden, wat ne ekonomische hervörming op gank ebracht hef. Et boren begun in 2019, woermet de ekonomie met 49% gröaiden in 2020. Doarmet was et land te beskouwen as de snelstgröaiende ekonomie van de wearld. Met ne öllievuurroad van noar skatting 11 miljard vate was et land onderweg um tegen 2025 ene van de grötste öllieleaveranten van de wearld te worden. 'n öllievuurroad wat der zit is et grötste wat seed de joaren '70 van de 20e eeuwe vunden is. Guyana hef noe et op dree-noa-heugste BBP per inwonner van de Amerika's, noa de Verenigde Stoaten, Kanada en de Bahamas. Doarmet is ene van de meest verbetterde landen op de ontwikkelingsindex seed 2015. Toch bestund volgens de Wearldbanke in 2023 nog steeds slimmen oarmood in et land, en mag et zik nog wal dreemoal achter de oren krabben wo as ze de gröai fatsoonlik goat biejbenen.