t Oldsaksies hef vief klinkers ehad: a, e, i, o, oe, dee't in korten en langen vorm bestonden. Wieters gaf et nog dree diftongen (tweeklanken): ai, au, eu. Oet disse vörme en de umluudvörme dervan bunt de moderne vörme ontstaon.
Aanders as et Nederlaands hef t Nedersaksies echte lange klinkers. Denk an et verskil tussen wies en fie:n, moes en doe:ve. Lange klinkers bestoat in et Nederlaands allenig in leenwoorden as freule of zone, maor in t Nedersaksies komt ze in de normale woorden veur: näolen, gaon.
Dat wat in et Nederlaands wal es lange klinkers eneumd wöd, bunt gin langere klinkers maor espande klinkers. Een veurbeeld is et woord hook. Dat is neet de lange variant van hok (want dat is haok), maor de espande variant dervan. Et verskil in nen espanden klinker (hook) en nen neet espanden klinker (hok) zit m neet zozeer in de lengte, maor in ho hard de klaankvormers (artikulatoren, zeg maor lippen, tonge, stembaanden ezw) an espand wordt. Umdat neet espande klinkers (haost) allenig in eslotten lettergrepen (Platduuts: slaten sülv) veurkomt, wordt ze ok wal of edekte klinkers eneumd, teggenovver neet of edekte klinkers (apen sülv).
Klinkers wordt vake ook deur de neuze uutsprökken, onder invlood van nen doaropvolgenden samenstelling van nen metklinker den deur de neuze wödt uutsprökken (-m- of -n-) plus nen plofklaank (bv. in et woord kloomp). In et Nederlaands kump de neuzenklaank neet of nauweleks veur.
Et Nedersaksies (of in elk geval bepaolde varianten dervan as t Achterhooks en Twaents) hef net as t Duuts t verskiensel dat bepaolde klaanken verandert in n antal verbugingen van t woord. Veural bi'j et maken van t meervold (weg→waege), t verkleinwoord (bak→bäksken, bos→bösken) of den daarden persoon enkelvold van t warkwoord (lopen→hee löp) kump dat veur. Dit verskiensel wörd in et Duuts Umlaut eneumd, in et Platduuts umluud, en dat leste woord is in dit artikel ovver enommen.
Deur den umluud onstaot weer ni'je klaanken, zo as bi'j bos→bösken, maor neet altied. Den umluud van a is ä, wat samenvölt met den e. Den e zelf hef gin umluud.
De dree vörme lang/kort, espand/neet espand en umluud/gin umluud kö'j kombineren per klinker, waordeur et ne hele riege meugelikheden gif. Neet alle kombinaatsies bestaot ok echt, beveurbeeld espand hef gin verskil in lang/kort. De tabellen hieronder geft n ovverzicht van de klinkers en of eleide kombinaatsies in et Nedersaksies.
luuster i)
