Naachtoele

Naachtoelen of motten (Heterocera) is n tradisionele benaeming veur n grote groep pennevoegels die overienkomsten in gedrag hebben mar gien saemenhangende taxonomiese groep vormen. De groep bestaot uut alle pennevoegels, behalve de Papilionoidea, waorveur ok wel de naeme Rhopalocera of dagvlinders bruukt wordt. De naemen "Heterocera" en "Rhopalocera" verwiezen naor de vorm van de antennen: de Rhopalocera hebben antennen mit n knoppe an t aende, de Heterocera hebben verskillende vormen antennen.

Paorende poppelierepielstarten (Laothoe populi).

Der binnen n protte pogings daon om de pennevoegels in groepen te verdielen, zo as n indieling in Monotrysia en Ditrysia, Microlepidoptera en Macrolepidoptera of Frenatae en Jugatae. Mar gien van disse naemen kan nog toepast worden in moderne klassifikaosies, omdat t gien monofyletiese groep vertegenwoordigt (dat wil zeggen dat alle soorten in de groep n gemienskoppelike veuroolder hebben, en dat alle ofstammelingen van die gemienskoppelike veuroolder in de groep opneumen binnen).

Verskil tussen dagvlinders en naachtoelen

Dagvlinders hebben dunne antennen mit n verdikt uutaende, vaeke in de vorm van n knoppien. Bi'j naachtoelen kommen aandere antennevorms veur, benaemens dunne antennen zonder verdikt uutaende, en kamde of veerde antennen. Van de naachtoelen hebben alliend bloeddruppies (n vlindersoort) n dunne spriet mit verdikt uutaende.

Dagvlinders bruken heur vleugels om in de zunne op te waarmen en t zo waarm genoeg te kriegen om te vliegen. Naachtoelen trillen vaeke mit heur vleugels om veur t vliegen op te waarmen.

Naachtoelewiefies maeken gebruuk van feromonen die op grote ofstaand mannechies lokken kunt, wielst dagvlinders heur paoringspartner op zicht zuken. Mar dit laeste is ok bi'j de palmmotte antoond. n Palmmottewiefien hef gien klieren die feromonen ofgeft en t reukapparaot van t mannechien is niet geschikt om de feromonen te roeken. Vermoed wordt dat de hiele familie Castniidae op n "dagvlindermaniere" paoringspartners vient.

Niet alle naachtoelen vliegen naachts. Der binnen n protte naachtoelen, zo as de kolibrievlinder en de sint-jaansvlinder, die benaemens overdag vliegen.

Inkelde bekendere naachtoelensoorten

• Atlasvlinder (Attacus atlas) - de grootste naachtoelesoort.
• Thysania agrippina - de witte motte mit de grootste spanwiedte.
• Chrysiridia rhipheus - wordt zien as ien van de meerst indrokwekkende en mooiste Lepidoptera
• Acherontia - wordt in verbaand brocht mit t bovennatuurlike en t kwaod en het onderwarp west in keunst en films
• Peper-en-zooltvlinder (Biston betularia) - bekend onderwarp van studie in de evolusietheorie.
• Amerikaonse maonvlinder (Actias luna)
• Agrotis infusa - waorvan bekend is dat t de Aboriginals t atten.

Naachtoelen van ekonomies belang:

• Plakker (Lymantria dispar) - n plaoge veur hardhooltbomen in Noord-Amerike.
• Helicoverpa zea - n grote plaoge veur de laandbouw.
• Fruitmotte (Cydia pomonella) - veural n plaoge van appels, peren en walneutebomen.
• Ziedevlinder (Bombyx mori) of ziederoepe

Uutgaonde verwiezing

• Naachtoelen op vlindernet

Dit artikel is skreaven in et stellingwarver dialekt van Algemiene Nedersaksiese Skriefwieze.