Zunne
De zunne is de steern dij zoch t dichtst bie de eerde bevindt en t helderste objekt aan de hemel is. t Vörmt t middelpunt van ons zunnesysteem. Alle planeten, astroiden en kommeten draaien om dizze steern hìn. De zunne stroalt licht en waarmte uut, woardeur wie minsken leven kennen.
Zunne .svg){kind=small}
| ||
 De zunne fotografeerd in extreem UV
| ||
| Kenmarken | ||
| Deursnea | 1.392.000 km | |
| Ofplatten | ~1×10–5 (~7 km) | |
| Massa | 1,989×1030kg (= 332.946×eerde) | |
| Temperatuur | 5780 K (5510 °C) (oppervlak) 15,5×106 K (sèntrum) | |
| Dichtheid | 1,41 g/cm3 (gemiddeld), 148 g/cm3 (sèntrum) | |
| Valversnellen | 274 m/s2 (=27,9×g aarde) | |
| Kern | 70 massa-% H, 28% He, 0,9% O, 0,4% C, 0,15% Ne, 0,15% Fe, 0,09% N, 0,08% Si, 0,07% Mg, 0,05% S,... | |
| Drok | 2×1016 Pa (sèntrum) | |
| Oetstroalde energie | 3,8×1026 J/s | |
| Visuele kloarheid | –26,8 magnitude | |
| Umdreajing en bane | ||
| Rotatietied (dag) | 25,38 doagen (equator) 27,4 doagen (45° NB/ZB) | |
| Umlooptied Melkweg | 225×106 joaren | |
| Ofstaand tot midden Melkweg | 27.000 lichtjoaren | |
| Ofstaand tot de eerde | 149.598.000 km (1 AE) | |
Aandere minder gebruukte benoamens binnen Helios en Sol, dit binnen de noamen van de Griekse en Romeinse god van de zunne. t Steernkundege symbool is n cirkel mit n timp in t midden: .svg){kind=small}
Vrouger wuir de zunne ook voak as planeet zain, dit veural in de tied dat t geozentrisme nog as woar beschouwd wuir.
De zunne zindt elektromagnetiese stroalen oet dij wie woarnemen as waarmte en lucht. Ook UV, Infra-Rood en andere Gamma-stroalen wordt van de zunne noar de eerde stuurt, moar dat wordt grotendails tegenholden deur de atmosfeer en t magnetisch veld.
Bie n zunnewind komt der hail veul stroalen en magnetische dailtjes vanof de zunne. As dij richten de eerde goan, worden dij dailtjes en dij stroalen noar de polen tou trokken. As t den in de atmosfeer komt, krigst t vernuimde Aurora Boralis of Aurora Australis (Noorder -en zuderlucht).
Nedersaksisch
bewark- Drèents:
- zun(ne)
- Evert (Daor het e Evert bai zain - hij hef gien zin an det wark)
- luie Evert (bv. (luie) Evert op de rogge/nakke/pokkel hebben)
- Geesienmu, meui Gees (Geesienmu hef het ooriezer aordig oppoetst - de zunne schient läkker)
- Ate (Olde Ate zet nog een schone musse op - ezegd wanneer tegen de aovend de zunne asnog deurbrek)
- het aol mensk (Het aol mensk zet het ooriezer op - de zunne brek uut)
- Grunnegs: zunne
- Sallaands:
- zunne
- Jennemeuie (evunden in 't gedicht Wier'nschen Suntemätten deur Johanna van Buren)
- Stellingwarfs:
- zunne
- Evert, luie Evert
- Tweants: zun(ne)
- Veluws: zunne of zon
- Urrekers: zunne