Persvrieheaid

Persvrieheaid is n laandelik gebod wat angef det kraantn en aandere media magnt zegn wat ze weelt. Ze magnt zelf bepoaln wat ze oetgeewt en wat de inhoold van dee oetgaawn is. De readn um dit as gebod an te nemn, is um in de gaatn te hooldn of de regearing demokratiese besloetn neamp. Zo kan t volk te weetn komn wo of t geet met t besteur van t laand.

Kaarte van persvrieheaid per laand in 2022. Wo blaauwer, des te meender beperkingen at de media hebt

In laandn woer't gin persvrieheaid is, geeldt vake ne censuur.

Neerlaand

In Neerlaand is de persvrieheaid opnömn in artikel 7 van de Groondwet:

1. Nums hef vuurof verlof neudig um in drukwoark geveulns kenboar te maakn, met as vuurwearde det doar gin aandere wetn met oawertreedn wordt.
2. In de wet zeent regels opnömn vuur radio en tellevisie. Vuurof wörd ne radio- of tellevisie-oetzeanding nit noakekn.
3. Um gedachtn en geveul oet te drukn met de media dee't hierboawn eneumd wordt, is dr gin verlof of goodkuring neudig, oonder vuurwearde det dr gin aandere wetn oawertreadn wordt. De wet kan ne beteuning opgeewn vuur leu dee't junger as 16 joar zeent, um gode zeedn te beskoarmen.
4. De vurige peuntn geeldt nit vuur t maakn van haandelsreklame.

Iej magnt dus alns oetgeewn en skriewn wa'j weelt, mer iej köant wal an eklaagnd wordn as oewe tekste smadelik, lasterlik of diskrimineernd zeent, of oproopt töt haat. Det is wat dr wörd bedoold met "behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet" (oonder vuurwearde det dr gin aandere wetn oawertreadn wordt). Oewe oetgawes wordt dus nit van te vuurtn kontroleerd, mer iej zeent dr nog aait wal verantwoardelik vuur.

Indamn van de persvrieheaid

Indamn (beknotn) van de persvrieheaid kan op völle wiezen vuurkomn. Wat laandn gebroekt censuur, woerbie't kontroleurs van de regearing kraantn vuur oetgawe noakiekt en toostemming mut geewn vuurdet de pers oet mag geewn. Ne vernemstigere wieze woerop ne regearing dit kan doon, is duur de pers in eegne behear te hooldn. Dr zeent dan gin kontroleurs, mer de inhoold van de oetgawes zal aait in t belaank van de regearing wean, umdet dee aanders de knippe too doot. Ne aandere manere um de persvrieheaid in te damn is duur (te dreaigen met) mishaandeling, marteling en moard op journalistn dee't tevölle kritiek hebt.

Ne nog völle vuurkomnde wieze van vrieheaidsbeperking is t (dreaigen met) rechtszaakn teegn oetgewers of journalistn dee't dinge skriewt dee't meugelik de regearing of ambtsleu nit in t ströatje te passe komt.

Dag van de persvrieheaid

De VN hebt 3 mei in 1993 oetreupn as dag van de Internasjonaaln dag van de persvrieheaid, um zo wearldwied mear andacht te kriegn vuur de oetgaankspeuntn van dit recht.