Ried fan de Fryske Beweging

De Ried fan de Fryske Beweging (RfdFB) (Nedersaksies: Road van de Friese Beweaging) is ne Friese belangenorganisatie dee-t zich inzet voor et behold van de Friese sproake en kultuur. De organisatie besteet oet vri-jwillegers en is helemoale onafhankelek. Den road is op-ezat als ne stichting en stridt veur de belangen van verskeidene Friese organisaties. De stichting draejt voornamelek op de steun van zo'n 500 donateurs.

Geschiedenis

De stichting Ried fan de Fryske Beweging is op-ericht in 1945 met as dool um as Friese beweaging ét kontaktpunt te wean noar de regering en andere ovverheden. Dit idee ontstond kort na den oorlog bi-j verskeiden organisaties as 'It Selskip foar Fryske Tael en Skriftekennisse' (et gezelskap veur Friese sproake en geskrift), et Kristlik Frysk Selskip (et Christelek Fries gezelskap), it Roomsk Frysk Boun (den Rooms-Friesen bond) en it Frysk Boun om Utens (den bond veur Friezen boeten Friesland). Deur onder énen koepel samen te warken wodden de krachten ebundeld. Et belangriekste kerndool was um et Fries vaster in de wet te verankeren. De Nederlandse regering had tot dee tied veur et Fries weinig tot niks juridies ereageld. De konstruktie van den Road gaf de leu de meugelekheid om zich direkt of indirect te organiseren. Noast de an-eslotten organisaties konden ok leu lid wodden van den Road. Oet dee leaden wodden bestuursleaden ekozzen dee-t samen met de organisaties et roadsbestuur vormden. Vanof de oprichting is et antal an-egeslotten Friese organisaties egreujd.

De organisaties

De volgende organisaties bunt op dit moment an-eslotten bi-j de RfdFB:

• de Federaasje fan Fryske Studinteferienings, (Federatie van Friese studentenvereanegingen), zowel in Friesland als doarboeten.
• Feriening foar Frysk Underwiis (FFû, vereaneging veur Fries onderwies).
• Freonen fan Omrop Fryslân (vrienden van Omrop Fryslân), zet zich in veur den publieken umroop in Friesland.
• it Frysk Amateur Toaniel (IFAT, et Friese amateurtoneel), organisatie dee-t zich inzet veur et verstarken van de Friese sproake en kultuur en et Friestalige toneel.
• it Frysk Boun om Utens (Fries verbond van Friezen boeten Friesland), ne ovverkoepeling van alle Friese organisaties boeten Friesland.
• De Fryske Rie (Friesen Road), de stichting dee as dool hef um ne brede samenwarking te bewarkstelligen tussen Friezen in Nederland en Duutsland.
• Jong Fryske Mienskip (jong Friese samenleaving), hef as dool um de Friese literatuur op n hoger nivo te kriegen.
• Kristlik Frysk Selskip (Christelek Fries gezelskap), op-ericht um et Fries in de karke an te fietern.
• It Selskip foar Fryske Tael- en Skriftekennisse (gezelskap veur Friese sproake en skrift), organisatie dee vanof 1844 eur eigen inzet veur et verstarken van de Friese sproake en al et andere Friese eigene.
• Stellingwarver Schrieversronte, prebeert de streaktaal, et Stellingwarfs meer in offisjele kringen gebroekt te kriegen.
• Stichting Ons Bildt, zet zich in veur de Bildtse streaktaal en gebroeken.

Aktiviteiten

In de eerste 50 joar hef den Road akties evoerd um de wetgevving te veranderen. Halverweage de joaren 90 is den road begonnen um et Fries te stimuleren in informele situaties. Dat streaven is weerumme te vinden in verskeidene aktiviteiten.

Projekten

Den RfdFB organiseert oetènlopende aktiviteiten um et Fries te promoten. De meest in et oge springende aktiviteiten bunt:

• Euregua – Een gezelskapsspel met als dool um kinder en groten op ne plezérege menére met et Fries in anraking te brengen. Dit is emaakt in samenwarking met verteggenweurdegers van andere minderheidssproaken.
• Fear yn ’e Broek (vere in de bokse) – Nen joarleksen pries veur n persoon of organisatie dee-t zich op ne bezundere menere hef in-ezat veur et Fries of de Friese kultuur.
• De Fryske Reclame prijs – dissen pries is in-esteld als stimulans um meer en bettere Friese reklames te kriegen.
• Leazingen: Leu van de Ried fan de Fryske Beweging goat der op oet um leazingen te holden oaver et Fries.
• Ni-jsbreef – De RfdFB gif veer moal per joar nen ni-jsbreef oet. In dissen ni-jssbreef steet positief ni-js beskrevven oaver de Friese sproake en kultuur. Den ni-jsbreef wöd neer-elegd in wachtkamers van dokters, fysiotherapeuten en tandartsen.
• Swingel – Et orgoan van de Ried met artikels ovver de Friese sproake en kultuur en ni-js ovver de beweaging en de an-eslotten organisaties.
• www.goedfrysk.nl – Völle leu wilt geerne skrieven in et Fries. Moar ze bunt bange dat de spelling en den stiel neet goed bunt. Doarumme könt leu de teksten opsturen en vri-jwillegers kiekt disse teksten veur niks noa.
• www.itnijs.nl – Ni-js oet de weerld, Nederland en Friesland wöd op ne webstea ezat deur vri-jwillegers.

Eerdere projekten van de Ried

• Mear Frysk on-line – Een lintjesaktie um et Fries op et internet te bevordern.
• Ragnarock – een kleinskoaleg popfestival veur Friestalige bands en artiesten.
• Praat mar Frysk - stickers veur op de deure, um et sprekken van et Fries te promoten

Vandage den dag

De Ried is rechtevoort et beste te vergelieken met ne konsumentenorganisatie veur de Friese sproake en kultuur. De Ried spant zich in veur leu dee-t meer wilt met et Fries. De Ried onderhöld kontakten met ovverheden, offisjele instanties, bedrieve, vereanegingen en partikulieren. De RfdFB warkt samen met Tûmba. Tûmba is ne organisatie dee diskriminatie teggengeet. Op de webstea van den Raad steet n antidiskriminatieformulier. Dat kan in-evuld wodden en dan wöd den klacht door-egovven aan Tûmba. Tûmba handelt in samenwerking met de Ried de klachten af.

De Ried hef verskeidene warkgroepen. Zi-j hebt allemoale nen eigen taak.

• Warkgroep internationale kontakten klub. De doolstelling van dissen warkgroep is um zovölle meugelek informatie oet te wisseln met vergeliekboare kulturele minderheden in Europa. Zi-j onderholdt kontakten um mekare te helpen en bi-j te stoan.
• Warkgroep PR: Den warkgroep PR höld zich bezig met et verkriegen van vrendelek klimaat te veur de denkbeelden van de Ried en van de andere organisaties dee-t de positie van Friesland en et Fries verstarken wilt.
• Politieke warkgroep: Dissen warkgroep is der um meer andach te kriegen veur de Friese sproake en kultuur in de landeleke en regionale politiek.

Literatuur

Sj. van der Schaaf, Skiednis fan de Fryske Beweging. Leeuwarden 1977.

Externe Link

• http://www.fryskebeweging.nl
• http://www.itnijs.nl