Rolmoate
Ne rolmoate is n instrumeant woer a'j met metn köant. Iej köant dr de binnwoarkse moate, boetnwoarkse moate, leankte en umtrek van dinge met opmetn.
n Metbaand is meesttieds van stoal en zit op n rulleken in n keunststof umhulsel. Doarin zit ne stoalne veare, vaste an n baand. Duur n baand oet te trekn wörd de veare op espönn. De bettere rolmoatn hebt nen lecht eböagnen baand, zodet ze nit zo rap umknikt a'j dr rechtop met weelt metn. Disse beande hebt vake ook ne spesjale loage teegn t slietn, zode'j de leanktes good köant bliewn ofleazn.
An t oeteande van n baand zit n hoaks lipken, woeran't n baand oet etrökn kan wordn. A'j t lipken lösloatt, wörd n baand wier noar binn etrökn duur de vearspannige. Um te zorgen det n baand nit direks wier noar binn hen sköt, zitt dr op de meeste rolmoatn ne vergrendeling, woermet a'j n baand vaste köant zetn. Disse vergrendeling is ook makkelik vuur a'j verskeaidene dinge op dezelfde moate mut ofteekn. A'j n baand wier noar binn hen doot, loatt um dan nit skeetn, want iej köant dr oe lellik an sniedn en t lipken kan kapot plearn teegn t umhulsel.
t Lipken zelf hef ook ne dikte, en zol dus de gemetne moate beïnvloodn. Doarumme is t lipken zelf vake zo vear as zin eegne dikte in of oet te skoewn.
- Binnwoarkse moate metn: drukt n baand teegn de ziedkaante van t objekt en trekt n baand oet töt he de aandere mure raakt. t Lipken wörd dan in edrokt. Least de moate en reknt doar de breedtemoate van t umhulsel bie op. Disse moate steet op t umhulsel an egeewn. Mangs hef t umhulsel ook n kiekveansterke woerduur a'j direks de gode moate köant zeen.
- Boetnwoarkse moate metn: Haakt t lipken achter t deenk wa'j weelt metn, trekt n baand oet zowied as neudig is en least de moate. t Lipken wörd vanzelf al "oet etrökn".
- Umtrek metn: Trekt n baand strak um dette wa'j metn weelt, op zonne wieze det woer't n baand van leenks- en rechtsumme mekoar wier raakt disse strak teegn mekoar lignt. Zorget de'j aait iets an n oeteande oawerhooldt a'j mett; dus n baand nit loatn kruusn bie t lipken (det is nit nauwkurig) mer t is makkelik um aait 10cm oawer te hooldn, dee'j dan van de ofleazing wier of mut trekn.
De rolmoate kö'j in verskeaidene leanktes kriegn: 1, 2, 3, 5, 8 en 10 meter. Ne rolmoate is verdeeld in centimeters en millimeters. Wat hebt dr mangs ook Engelse inches bie op stoan. Seend ongevear 1990 wordt de rolmoatn in n bouw aal mear vervöngn duur laser-metapparaatn.
A'j nog längere ofstaandn metn weelt mu'j nen metbaand gebroekn. Det is nen op erolden platn baand den a'j met n slingerhaandvat opdreein mut.
Neersassisch
bewark- Grönnegs:
- meetbaand
- rolbaand