Verskil tüsken versys van "Berend Botje"
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Wat derbij |
Wat derbij |
||
Regel 70:
't Eerste couplet kuj temiensen acht maol vienden in de haandschriftenverzameling van G.J. Boekenoogen, bij mekaar egaard in de periode 1891-1930. Opvalend bint de naamsverbasterings die as e noteerde, mit name 'Berend Bokkies' ([[Haovelte]]) en 'Bering Botje' (Amsterdam).<ref>[http://www.liederenbank.nl/resultaatlijst.php?zoek=4267&actie=incipitnorm&lan=nl Tekstnorm: Berend Botje ging uit varen Met zijn scheepje naar Zuidlaren], [[Nederlandse Liederenbank]], [[Meertens Instituut]].</ref> Een neiere vörm is 'Bere(n) Botje', veur 't eerst edocumenteerd in 1967.<ref>''[https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873965:mpeg21:a0016 Nieuw Israelietisch Weekblad]'', 3 meert 1967. ''[https://krantenbankzeeland.nl/issue/zni/1977-04-01/edition/0/page/2?query=botje Zierikzeesche Nieuwsbode]'', 1 april 1977, blz. 2.</ref>
===Tweede couplet===
De tegenwoordig algemien bekende versie van 't liedtien hef as tweede couplet:
:Een, twee, drie, vier, vijf, zes, zeven,
:waar is Berend Botje gebleven?
:Hij is niet hier, hij is niet daar,
:hij is naar Amerika.
De veurlopers van dit couplet wördden populair rond 1900, toen een beste batse jongelu uut Grunning, Frieslaand en Drenthe emigreerden naor de [[Verienigde Staoten]]. Op markten zoas Zuudlaordermarkt waren vake reisagenten actief, die propaganda maakten veur emigratie naor Amerika. Gert Blik vertelt aover zien eigen femilie uut Drenthe, daor as een diel van naor Amerika gunk: "Het was een beetje een spotliedje op al die gekken die zo nodig naar Amerika moesten. Het was voor de achterblijvers natuurlijk een bedreigende situatie. Er gingen zoveel de plas over dat soms een flink deel van de jonge mensen uit een dorp vertrok".<ref>Anehaald in: Martijn J. Adelmund. ''[https://books.google.nl/books?id=DU54AAAAQBAJ&pg=PA23 Mysteries in Drenthe]'', Utrecht 2009, blz. 23. De bron is [https://ableekes.home.xs4all.nl/volksliedjes/teksten/berend_botje.html Berna M. Bleeker-Slikker: Volksliedjes.nl - Berend Botje] (eraodpleegd op 10 juli 2017).</ref>
't Tweede couplet is ofeleid van een oftelvarsien of daansliedtien, 'Jan met de meid', det eerst een aandere melodie had, en waorbij in stee van Jan hieltied een aandere name inevuld wördden: "Een, twee drie vier vijf zes zeven / Waar is Jan met de meid gebleven?"<ref>[http://www.liederenbank.nl/resultaatlijst.php?zoek=13071&actie=incipitnorm&lan=nl Tekstnorm: Eén twee drie vier vijf zes zeven Waar is Jan met de meid], [http://www.liederenbank.nl/liedpresentatie.php?zoek=76861&lan=nl Tekstnorm: Waar is Jan met de bokkenwagen] [[Nederlandse Liederenbank]], [[Meertens Instituut]].</ref> In Frieslaand wördden op dizze wieze de [[polka]] edaanst. De variaant waorbij de heufdpersoon "niet hier en daar" is, en dus "naar Amerika" is egaone, is daor al in 1889 edocumenteerd.<ref>'t Woord "niet" is in dit veurbield ofwezig: "Een, twee, drie, vier, vijf, zes, zeven, Waar bennen al die mooie meisies toch gebleven? Zij bennen hier, zij bennen daar! Ze bennen naar Amerika!". 'Eene rederijkers-uitvoering in Friesland, in: ''Soerabaijasch handelsblad'', [https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011129739 2 mei 1889].</ref> Daornaost bint der versies van [[Terschelling]] en uut [[West-Frieslaand]] bekend, waor dizze treditionele daans ok wal 'Slaapmuts' of 'Zevenpas' enuumd wördden.<ref name="VanDijk">Marie van Dijk, [http://www.meertens.knaw.nl/respons/0507.marie.pdf 'Traditionele (dans)liedjes in het Utrechtse Lombok'], in: ''Respons. Mededelingen van het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde'' 5 (2002), blz. 35-44.</ref> In [[Twente]] wördden 't daansliedtien op de melodie van 'Berend Botje' ezungen.<ref>D.J. van der Ven, ''De Peerdenhemel van Zuudlaordermaark en Groningen als paardenstad'', Bergen z.j. (1971), blz. 65-69.</ref> Wieder is der een haoste geliekludend Duutstalig oftelriempien en daansliedtien, temiensen bekend in Noord-Duutslaand sinds 1867.<ref>"Eins, zwei, drei, vier, fünf, sechs, sieben, wo ist denn mein Schatz geblieben? Er ist nicht hier, er ist nicht da, er ist wohl in Amerika", mit variaanten as "wo ist meine Frau", "wo ist meine Braut", "wo ist nur mein Freund", "wo ist nur die Zeit" en "wo ist nur das Licht geblieben". Henry Carlington Bolton, ''[https://archive.org/stream/countingoutrhyme00bolt#page/79/mode/2up The Counting-Out Rhymes of Children. Their Antiquity, Origin and Wide Distribution. A Study in Folk-Lore]'', New York 1888, blz. 79. Oldste vermelding: H. Frischbier, ''[https://books.google.nl/books?id=LIM6AAAAcAAJ&pg=PA137 Preußische Volksreime und Volksspiele]'', Berlien 1867, blz. 137 ([[Pillkallen]], umgeving [[Keuningsbargen]]). In plaatse van de toevoeging "nach Amerika" (die heur rond 1900 aover hiel Duutslaand en Oostenriek verbreidde) zungen ze in [[Pommern]] oorspronkelijk "in Berlin, in Stettin, wo die schönen Mädchen sinn. Tralala [...]" en aandere variaanten. G. Meier, ''[https://books.google.nl/books?id=-ElJAQAAMAAJ&pg=PA47&q=fünf+sechs+sieb Tanzspiele und Singtänze]'', Leipzig en Berlien 1910, blz.47 (hier mit melodie). Veur de bijbeheurende daans: [http://www.dancilla.com/wiki/index.php/Siebenschritt Tanzilla: ''Siebenschritt''].</ref> Dit riempien stund weer model veur een populair liedtien van [[Rudi Godden]] (mit een aandere melodie) uut 1939.
Beide liedties bint vermoedelijk pas in de jaoren zestig bij mekare edaone töt een nei lied van twee coupletten.<ref>A. de Vries, ''[https://books.google.nl/books?id=7wiSCgAAQBAJ&pg=PA89&dq=Geen+enkel+liedje Meisje, kun je wel jokken? Achtergrond en betekenis van de Nederlandse kinderrijmen]'', Amsterdam 2015, blz. 39-40, 89-91.</ref> De eerste vermelding is 't opschrift bij een stropoppe die oldejaorsnacht 1965 opehangen wördden in Zuudlaoren as waorschouwing det 't beoogde standbield van Berend Botje nog niet vervaardigd was. 't Opschrift stelde: "1, 2, 3, 4, 5, 6, zeven, waar is Berend Botje gebleven?".<ref>''Nieuwsblad van het Noorden'', [https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010869348:mpeg21:a0145 3 jannewaori 1966]. Det der spraoke was van meer as ien couplet meldt ok ''De Tijd'', [https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110611660:mpeg21:a0034 15 juli 1968].</ref>
De volkskundige [[Dirk Jan van der Ven]] publiceerde in 1971 't tweede couplet en wees op de parallellen mit 'Jan met de meid'.<ref>D.J. van der Ven, ''De Peerdenhemel van Zuudlaordermaark en Groningen als paardenstad'', Bergen z.j. (1971), blz. 65-69.</ref> Midden jaoren zeuventig was 't tweede couplet gangbaar ewörden en wördden 't anrikkemedeerd veur 't ontwikkeln van 't getalbegrip bij porkies.<ref>Tj.W. de Haan, 'Berend Botje', in: ''Neerlands Volksleven'' 26 (1976), blz. 27-30.</ref><ref>K.B. Koster, ''De ontwikkeling van het getalbegrip op de kleuterschool'', 1975, blz. 146.</ref> Vervolgens verscheen 't ok in liedboeken.
{{commonscat}}
| |||