|
'''Lucas Jonker''' ([[Alkmaar]], [[3 juni]] [[1873]] - [[De Vaort (plaotsplaatse)|De Vaort]], [[27 meert]] [[1948]]) was een [[Oaveriessel]]se banketbakker en de schriever van 't klassieke fulleton ''Harm Boer'nlèv'n an de Riest'', det ok in romanvörm uutkwaamp en de eerste [[Drèents|Drèentstalige]] roman was. <ref>http://dissertations.ub.rug.nl/FILES/faculties/arts/2001/h.nijkeuter/thesis.pdf</ref>
==Waandel==
Lucas Jonker zag 't lèbenslicht op 't schip van zien olders, datdet De Vaort in Noordwest-Oaveriessel as thuushaven had, mar op datdet moment in [[Alkmaar]] lag. In 1902 gung hi'j veur homzöls an 't waark as banketbakket inan De Vaort. Daor bracht hi'j zien ''Dedemsvaartse turfjes'' an de man. Hi'j hadhar ok een poosienzettien een theesalon, mar det lestedie leup nog niet zo stormgoed. Jonker was actief in 't Vaorter lèben: hi'j zat in 't bestuur van de schoele en de hervormdehervörmde karke, en zat in de gemienteraod veur de [[Christelijk-Historische Unie|CHU]].
==Harm==
[[Image:Harm.jpg|180px|thumb|right|''Harm'' in de uutgave van Stichting Het Drentse Boek (1988)]]
Jonker begunden een reeksriege verhaoltiesvertellegies te schrieben oaver het boerenlèben an de [[Riest (revier)|Riest]], toen as-e zag det de tredisioneletreditionele lèbenswieze rap an 't veraandern was. Hi'j schreef de verhaoltiesvertellegies in 't dialect van de Riest, det zowel in Drenthe as in Oaveriessel espreuken wördt. De spil van de verhaoltiesvertellegies is de boerenzeune Harm Stok, die op zien achttiende giet dienen mut bi'j de boer Barrels Albert en zien vrouwe, "' 't olde mèense"'. Harm hef 't mangs slim, want zien va wördt d'rvan verdacht det hi'j iesiens esteulen hef. Ok hefis 't olde mèense nog hielaordig watnieds, opal is Harm teeen vitten, al waarkt hi'jharde hardwarker.
Ien van de bronnen veur de verhaoltiesvertellegies was JonkersJonker zien grofva Waander Rune. Dizze man was onderwiezerunderwiezer, kastelein en boer in de [[buurtschop]] [[Linde (De Wolden)|Linde]] (gemiente [[Zuudwolde (Drenthe)|Zuudwolde]]) in [[Drenthe]], an de oaverkaantoaverkaante van 't provincialepervinciale grèensreviertien de Riest. Hi'j kon machtig mooi vertellen. In de verhaoltiesvertellegies zölf stiet niet precieskrek waor as 't ien en aander speult, mar dit mut de streek rond Zuudwolde wezenweden.
De verhaoltiesvertellegies wördden in 1928 as 't fulleton ''Harm Boer'nlèv'n an de Riest'' of-edrokt in de ''Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant''. De mèensen waren zo drok op de belèvenissen van Harm det 't fulleton in december 1929 mit plaoties in boekvorm uutkwaamp en in 't zölde jaor wördden herdrokt (beide drokken in 1500 exemplaren).<ref>'t Is ondudelk waor of 't boek in 1929 uutegeben is. Tien jaor laoterlater, in 1939, verscheen de darde drok bi'j Boom in [[Möppelt]]. </ref> 't Boek wördden ok buten 't [[Nedersaksisch|Nedersaksische]] taalgebied goed ontvangen.
De verhaoltiesvertellegies oaver Harm schötschiet in literair opzicht wal wat tekorttekört: aas 'jt oe beveurbeeld bi'j een bepaalde situaatsiesituatie benini'jdj bintdut hoe as de betrokken personages d'r op reageert, wördt dit niet oaveral goed uut-ewaarkt. Ie komt daorumme niet zo dichte bi'j de personages te staon as wel meuglek ewest had. Ok springt 't hi'j-perspectief soms kats oaver op een vertellersperspectief. Mar juust dizze naïviteit van de schriever hef ok zien innemende kaante. En de verhaoltiesvertellegies beschrieft krek de manier van lebenlèben en de aord van de mèensen op 't plattelaand an de Riest. Jonker hef er authentieke gebruken en ok waore gebeurtenissen in verwarkt.
==Vervolg op Harm==
Op verzuuk van völle lezers schreef Jonker een vervolg: ''Harm, de boer van 't Hoogelaand'', det net as de darde drok van ''Harm Boer'nlèv'n an de Riest'' in 1939 uutkwaamp bi'j Boom in Möppelt. In dit tweedetwiede diel kömp de moord veur die in 't echt in 1881 epleegd is deur [[Remmelt van der Hulst]] op [[Mina Koes]] in 't [[Schotterveld]] bi'j Zuudwolde. Kört nao 't schrieben van 't tweedetwiede boek kreeg Jonker een bloeduutstörting achter zien ogen en wördden 't steedsaal slimmer mit zien gezichtsvermogen. Hi'j störf in zien woonplaotswoonplaats De Vaort.
't Eerste boek oaver Harm wördden in 1988 opni'j edrokt deur de [[Stichting Het Drentse Boek]] in Zuudwolde; 't tweedetwiede boek een jaor laoterlater. De taal wördden an de ni'je Drèentse spelling an-epast, zodet völle weglaotingstekens kwamen te vervallen. Een körte beschrieving van JonkersJonker zien lèben en waark ishef openeumenHendrik inNijkeuter Hendrikop-eneumen in Nijkeuterszien proefschrift ''De "pen gewijd aan Drenthe's dierbren grond": Literaire bedrijvigheid in de Olde Lantschap, 1816-1956"''. <ref>http://dissertations.ub.rug.nl/FILES/faculties/arts/2001/h.nijkeuter/thesis.pdf</ref>
==Voetnoten==
| 