Verskil tüsken versys van "Vene (grondsoorte)"
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
KGeen bewerkingssamenvatting |
Uutebreid |
||
Regel 15:
==Veengrond==
Veengrond is een [[bodem|bodemtype]] waorvan de grond uut vene en aander plaantaordig materiaol bestaot. Vene hej in Nederlaand ok nog op grotere dieptes, as [[zaand]]-op-vene en [[klei]]-op-vene, beveurbield in [[Grunnen (provìnzie)|Grunning]] en [[Drenthe]]. Et is een besundere [[Ofzetting (straotigrafie)|ofzetting]], omreden et niet-[[Klastische gestiente|klastisch]] is. Omdat et in teengstelling tot [[sediment]] op 'e stee evormd is,
==Veenvorming==
Regel 27:
Aj uutgaon van de ligging ten opzichte van et grondwaeter bi'j de veenvorming kuj de volngde indieling maeken:
*''Leegvene'' hef as veurnaemste kenmark dat et vene onder invloed van et grondwaeter ontstaon is. Leegvene is ofhaankelik van de grondwaeterkwaliteit [[Eutrofiëring|eutroof]]-[[oligotroof]]. [[Limnisch]] vene wodt onder de [[waeterspiegel]] evormd, [[telmatisch]] vene in de zone rond de waeterspiegel. Krek daorboven wodt [[terrestrisch]] vene vormd, dat as over et algemien rap [[Oxidaotie|oxideert]] tiedens et uutdreugen, behalven aj hoogveenvorming kriegen.
*''Hoogvene'' hef as veurnaemste kenmark dat et ontstaon is onder invloed van [[regen (meteorologie)|regenwaeter]], zogenaemd [[ombrogeen]] vene. Et is altied [[oligotroof]]. Et veurnaemste bestanddiel is [[Sphagum|veenmos]] (''Sphagum''), dat alderbassens veule waeter opzoegen wil en in ezwollen toestaand veur meer as 90 percent uut waeter kan bestaon. Butendat wil et goed gruuien in zoere omstaandigheden, die aj kriegen deurdat regenwaeter vanzels al aorig zoer en niet ebufferd is. Et milieu is extreem voedselaarm en ontstaot as d'r de dooie plaantenresten op een ondeurlaotende [[humus]]rieke ondergrond liggen, zodat d'r gien voedselriek waeter meer binnendringen kan. Vene dat veurnaemelik deur veenmos evormd is,
In onontgonnen vorm viej et in Nederlaand niet slim veule meer, allend nog in et [[Bargervene]] bi'j [[Schonebeke]] in Drenthe en in de [[Groote Peel]] in [[Noord-Braobant]]. Een groot pat is ja in de [[19e eeuw|neengtiende eeuw]] of-egraven veur de braandstofveurziening. In België hej op de [[Hoge Venen]] (''Hohes Venn of Hautes Fagnes'') nog biester veul hoogvene.
De bovenste laoge (40-60 cm)
De onderste laoge (30-40 cm)
==== Verdrunken hoogvene ====
Nog altied gebruken ze wal de indieling van vene naor de ligging van et mement aj kieken naor et grondwaeterniveau. Zie dochten eerst dat et lege vene in West- en Noord-Nederlaand ok rond de waeterspiegel, die as leegvene, ontstaon was. Mar rond 1930 is ebleken det veul van dit vene bestaot uut Spaghnumvene dat deur et laetere sti'jgen van et grondwaeterniveau is verdrunken. Et verskil dat natte vervening de vervening van leegvene en dreuge vervening de vervening van hoogvene zol wezen, bleek dus niet juust te wezen.
=== Voedselriekdom ===
Aj uutgaon van de voedselriekdom kuj de volngde indieling maeken:
* ''[[Eutrofiëring|Eutroof]] vene'', dit is voedselriek vene, ontstaon deur slibholdend waeter.
Eutroof vene is as gevolg van de grondwaeterkwaliteit zute of brak. De vegetaosie van zuut, eutroof vene is broek- en ooibos ([[elze]], [[wilge]], [[paopel]] en [[riete]]). De vegetaosie van et brakke vene is riete.
*''[[Mesotroof]] vene'', dit is maotig voedselriek vene, ontstaon deur kwelwaeter. De dominante begruuiing is [[zegge]].
*''[[Oligotroof]] vene'', dit is voedselaarm vene, dat evoed wodt deur regenwaeter. De begruuiing die aj op dit type vienden, numen ze veenmosvene.
=== Dominante begruuiing daoras et vene uut ontstaon is ===
Vene dielen ze ok in naor de soorten die dominant ewest hebben in de begruuiing daoras et vene uut ontstund.
In dit geval onderskeiden ze:
*''[[Rietvene]]'': vene dat bestoat uut de resten van waeterplaanten zoas riete.
*''[[Zeggevene]]'': vene dat bestaot uut de resten van een vegetaosie die edomineerd wodden deur zegge. Ok mossen bin in dizze vegetaosie te vienen.
*''[[Bosvene]]'': vene dat bestaot uut de resten van bossen.
*''[[Veenmosvene]]'': vene dat bestaot uut de resten van veenmos. Veenmos hef de eingskap waeter op te zoegen en kan daordeur boven de grondwaeterspiegel blieven gruuien. Et staot veural onder invloed van regenweater en is daorumme voedselaarm.
== Klei-op-vene ==
In grote dielen van [[Hollaand]] en wiedere gebieden in Nederlaand is d'r in et [[Holoceen]], tiedens de vorming van de [[Westlaandformaosie]], een dunne laoge (minder as een meter) [[klei|jonge klei]] op heufdzaekelik leegvene of-ezet.
== Veenverzakkings ==
Vene bestoat grotendiels uut plaantaordig materiaol. Zoas al et [[organisch materiaol|organische materiaol]] verteert ok vene. As et vene onder waeter stoat, verteert et barre langzem. As ze de bodem bruukber moeten maken veur agrarisch gebruuk of veur woonderi'je, moet soms et grondwaeter[[peil]] leger worden emeuken. Dit hef tot gevolg dat et plaantaordig materiaol in contact komt mit zuurstof uut de locht en daordeur oxideert mit as gevolg volume-ofnaeme; d'r treedt [[bodemdaling]] op. Oxidaotie van veenlaogen in de bodem is een onomkeerber perces. Zo bin ok [[veenpolder]]s ontstaon.
Ok veur de anleg van wegen en speurlienden wodt de waeterstand soms leger emeuken, waordeur in et lest verzakkings kunnen optreden. Een goed veurbield hiervan is [[Gaouda]], daoras deur veenverzakkings de gemiente zo slim op kosten ejaegd wodden dat et een [[artikel 12-staotus]] mos kriegen.
== Plaetsen mit 'vene' (en variaanten) in de naeme ==
{|
|- valign=top
|
* [[Aarlanderveen]]
* [[Amstelvene|Amstelveen]]
* [[Ankeveen]]
* [[Annerveensekenaol]]
* [[Bakkeveen]]
* [[Beneden Veensloot]]
* [[Boerveen]]
* [[Bonnerveen]]
* [[Boven Veensloot]]
* [[Bronnegerveen]]
* [[Bronsveen]]
* [[Bunerveen]]
* [[Diepenvene]]
* [[Drouwenerveen]]
* [[Ederveen]]
* [[Eeserveen]]
* [[Eexterveen]]
* [[Gasselternijveen]]
* [[Gasselternijveenschemond]]
* [[Gasselterboerveenschemond]]
* [[Gieterveen]]
* [[Griendtsveen]]
* [[Helenaveen]]
* [['t Hoogeveine]]
* [[Hooglanderveen]]
|width=25|
|
* [[Hoornderveen]]
* [[Kamperveen]]
* [[Klazieneveen]]
* [[Koldervene]]
* [[Lauderzwarteveen]]
* [[Langeven]]
* [[Maanderven]]
* [[Maarsseveen]]
* [[Nei Annerveen]]
* [[Nieuwveen]]
* [['t Nijevene]]
* [[Nijkerkerveen]]
* [[Odoornerveen]]
* [[Old Annerveen]]
* [[Overveen]]
* [[Roelofarendsveen]]
* [[Roevène]]
* [[Sellingerzwarteveen]]
* [[Sevene]]
* [[Surhuisterveen]]
* [[Tiendeveine]]
* [[Het Veen]]
* [[Veelerveen]]
* [[Veen (Aalburg)|Veen]]
|width=25|
|
* [['t Veen|'t Veen (Veenendaal)]]
* [[Et Vene]]
* [[Veendam (plaats)|Veendam]]
* [[Veenendaal]]
* [[Veenhoezen]]
* [[Veenhuizen]]
* [[Veenhuzen]]
* [[Veenoord]]
* [[Veenwouden]]
* [[Vinkeveen]]
* [['t Vjenne]]
* [[Vledderveen (Stadskanaal)]]
* [[Vledderveen (Westerveld)]]
* [[Wannepervene]]
* [['t Wapservene]]
* [[Waverveen]]
* [[Waddinxveen]]
* [[Weerdingeveen]]
* [[Weiteveen]]
* [[Witteveen]]
* [[Wittevene]]
* [[Zeijerveen]]
* [[Zuidlaorderveen]]
* [[Zwarteveen]]
|}
== Rifferenties ==
| |||