Verskil tüsken versys van "Vene (grondsoorte)"
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
KGeen bewerkingssamenvatting |
|||
Regel 1:
{{wrapper}}
|[[Ofbeelding:Lütt-Witt Moor.jpg|right|thumb|250px|
|-
|[[Ofbeelding:Hautes-Fagnes.jpg|right|thumb|250px|[[Hoge Venen]], België]]
Regel 12 ⟶ 10:
|[[Ofbeelding:Morasko leg.jpg|thumb|250px|Europese moerasbos bi'j [[Poznań]] (Polen)]]
|}
'''Vene''' is een natte, zuurstofaarme en sponsachtige [[grondsoorte]], die
==Veengrond==
Regel 18 ⟶ 16:
==Veenvorming==
Gewoonlik wodt dood plaantenmateriaol rap of-ebreuken deur de anwezigheid van [[zuurstof]] en de warking van [[Bacterie|bacterieën]]. Veural in slim hiete en dreuge umstaandigheden gaot de rotteri'je dan rap. Bi'j [[Aeroob|aerobe]] ofbraak ontstaot dan [[Waoter|H<sub>2</sub>O]] en [[Koolstofdioxide|CO<sub>2</sub>]]. Mar bi'j de ofwezigheid van zuurstof kriej [[Anaeroob|anaerobe]] ofbraak
In [[Nederlaand]] en [[België]] is et mieste vene vormd in et [[Atlanticum]], lichtkaans deur et vochtoverskot dat optrad deur de overgaank van [[naaldbos]] naor [[loofbos]] in die periode en et sti'jgen van de grondwaeterspiegel onder invloed van
== Indieling ==
Regel 27 ⟶ 25:
Aj uutgaon van de ligging ten opzichte van et grondwaeter bi'j de veenvorming kuj de volngde indieling maeken:
*''Leegvene'' hef as veurnaemste kenmark dat et vene onder invloed van et grondwaeter ontstaon is. Leegvene is ofhaankelik van de grondwaeterkwaliteit [[Eutrofiëring|eutroof]]-[[oligotroof]]. [[Limnisch]] vene wodt onder de [[waeterspiegel]] evormd, [[telmatisch]] vene in de zone rond de waeterspiegel. Krek daorboven wodt [[terrestrisch]] vene vormd, dat as over et algemien rap [[Oxidaotie|oxideert]] tiedens et uutdreugen, behalven aj hoogveenvorming kriegen.
*''Hoogvene'' hef as veurnaemste kenmark dat et ontstaon is onder invloed van [[regen (meteorologie)|regenwaeter]], zogenaemd [[ombrogeen]] vene. Et is altied [[oligotroof]]. Et veurnaemste bestanddiel is [[Sphagum|veenmos]] (''Sphagum''), dat alderbassens veule waeter opzoegen wil en in ezwollen toestaand veur meer as 90 percent uut waeter kan bestaon. Butendat wil et goed gruuien in zoere omstaandigheden, die aj kriegen deurdat regenwaeter vanzels al aorig zoer en niet ebufferd is. Et milieu is extreem voedselaarm en ontstaot as d'r de dooie plaantenresten op een ondeurlaotende [[humus]]rieke ondergrond liggen, zodat d'r gien voedselriek waeter meer binnendringen kan. Vene dat veurnaemelik deur veenmos evormd is, numen ze ok ''
In onontgonnen vorm viej et in Nederlaand niet slim veule meer, allend nog in et [[Bargervene]] bi'j [[
De bovenste laoge (40-60 cm) numen ze bonkeerde, en kuj niet gebruken omme d'r turf van te maeken. Dizze bonkeerde wodden in de Grunneger, Drentse en [[Frieslaand|Friese]] veenderi'jen - niet in de Peel - vermengd mit de zaandgrond die nao et ofgraven weer teveurschien kwam en vormden zo de [[dalgrond]]<ref>Kiek in De Grote Bosatlas, kaortblad 42: 'Nederland - Grondsoorten en bodemtypen'.</ref>, die mit goede bemesting en ontwaetering nog redelike laandbouwgrond gef.
Regel 36 ⟶ 34:
==== Verdrunken hoogvene ====
Nog altied gebruken ze wal de indieling van vene naor de ligging van et mement aj kieken naor et grondwaeterniveau. Zie dochten eerst dat et lege vene in West- en Noord-Nederlaand ok rond de waeterspiegel,
=== Voedselriekdom ===
Regel 59 ⟶ 57:
Vene bestoat grotendiels uut plaantaordig materiaol. Zoas al et [[organisch materiaol|organische materiaol]] verteert ok vene. As et vene onder waeter stoat, verteert et barre langzem. As ze de bodem bruukber moeten maken veur boerkeri'je of woonderi'je, moet soms et grondwaeter[[peil]] leger worden emeuken. Dit hef tot gevolg dat et plaantaordig materiaol in contact komt mit zuurstof uut de locht en daordeur oxideert mit as gevolg volume-ofnaeme; d'r treedt [[bodemdaling]] op. Oxidaotie van veenlaogen in de bodem is een onomkeerber perces. Zo bin ok [[veenpolder]]s ontstaon.
Ok veur de anleg van wegen en speurlienden wodt de waeterstand soms leger emeuken, waordeur in et lest verzakkings kunnen optreden. Een goed veurbield hiervan is [[
== Plaetsen mit 'vene' (en variaanten) in de naeme ==
Regel 82 ⟶ 80:
* [[Eeserveen]]
* [[Eexterveen]]
* [[Gasselterboerveenschemond]]▼
* [[Gasselternijveen]]
* [[Gasselternijveenschemond]]
▲* [[Gasselterboerveenschemond]]
* [[Gieterveen]]
* [[Griendtsveen]]
Regel 96 ⟶ 94:
* [[Klazieneveen]]
* [[Koldervene]]
* [[Lauderzwarteveen]]▼
* [[Langeven]]
▲* [[Lauderzwarteveen]]
* [[Maanderven]]
* [[Maarsseveen]]
Regel 113 ⟶ 111:
* [[Surhuisterveen]]
* [[Tiendeveine]]
* [[Veelerveen]]▼
* [[Het Veen]]
▲* [[Veelerveen]]
▲* [[Veen (Aalburg)|Veen]]
|width=25|
|
* [['t Veen|'t Veen (Veenendaal)]]
* [[Et Vene]]▼
* [[Veendam (plaats)|Veendam]]
* [[Veenendaal]]
Regel 127 ⟶ 124:
* [[Veenoord]]
* [[Veenwouden]]
▲* [[Et Vene]]
* [[Vinkeveen]]
* [['t Vjenne]]
* [[Vledderveen (Stadskanaal)]]
* [[Vledderveen (Westerveld)]]
* [[Waddinxveen]]▼
* [[Wannepervene]]
* [['t Wapservene]]
* [[Waverveen]]
▲* [[Waddinxveen]]
* [[Weerdingeveen]]
* [[Weiteveen]]
Regel 140 ⟶ 138:
* [[Wittevene]]
* [[Zeijerveen]]
* [[
* [[Zwarteveen]]
|}
| |||