Teutobörger Woold

t Teutobörger Woold (Platduuts: de Osning, Hoogduuts: Teutoburger Wald, vake kortweg Teuto) is nen boarggroep in Neersassen en Noordrein-Westfaaln. t Heugste peunt is 446 meter. t Teutobörger Woold is vuural bekeand ewördn duur de Varusslacht, den't doar in t joar 9 n. Kr. gebuurdn. Doarbie versleugn n antal Germaanse stamn n Romeins leager. Toeristn goat aait gearne noar t Gedeankteekn vuur Herman, de Eksternsteender en de Deurnter Klipn met t Wief in de hurkn.

Plek van t Teutobörger Woold op de kaarte van Duutslaand.

n Naam

Woer't n naam Osning van ofstamt, is neet mear oet te maakn. Töt non too is t ook neet dudelik, of de naam Osning in de umtrek vuur de hele boarggroep gebroekt wörd. Dr is op Plat feaitelik helemoal gin naam vuur de alle boargn te hope, mer dr zeent bloots dree naams vuur verskeaidene deeln: Osning (bie Bielefeld), Ramskenbrink (bie Ravensboarg) en Lippsken Waule (an n raand van de Senne).

Al in t joar 1616 gavn n Duutsen geograaf en geskiedkeundigen Philipp Clüver n Osning nen aandern naam. Hee was n eerstn den't n naam Teutoburgiensis saltus broekt hef, wat op Plat dus Teutobörger Woold is. Hee meann oet t bericht van Tacitus at bie n Osning de Varusslacht esloan wör. Oonder de Cherusken öarn baas Arminius (Herman) versleugn n leager van verskeaidene Germaanse stamn n antal Romeinse legioenn. Clüver baseerdn det op de Grautenborg, dee doar te veendn is.

In de alledeagse sproake is de nieje naam pas vanof t 18de joarhoonderd in gebroek kömn. Vuural umdet Ferdinand van Fürstenberg, den't vorst en bisskop van Paderborn en Meunster was, t gebreuk in ziene "Monumenta Paderborniensa" en t ook op zinne laandkaartn drukn leut.

Vanweage nieje veundste dee bie archeoloogn vuur n dag ekömn zeend, wörd edacht at de Varusslacht wellicht neet in n Osningn hef ewest, mer wieter noar t noordn too, bie Kalkriese en Wiejnboarge. Mer zeker is det ook neet. Allerhaande weetnskopsleu meant at dr wellicht nen aanderen veeldslag ewest hef in latere tiedn.

Ligging en eardloagn

t Teutobörger Woold lig van Hörstel in t kreis Stemmert in t noordwestn töt t zuudn langs Ibbenbuurn en Osnbrugge, duur Kreis Guutsel, duur de stad Bielefeld en duur t Kreis Lippe noar t zuudoostn hen, töt an de Egnboarg bie Hoorn-Bad Meinboarg. As Foolnboarg rekt he, saamn met de Wiejnboarg töt depe in t Noordduutse ziedlaand. Met oetzeundering van t stukn bie Osnbrugge, wat in Neersassen lig, heurt t Teutobörger Woold vuur t gröttere deel bie Noordrein-Westfaaln.