Germanen

De Germanen bunt ne Indo-Europese bevolkingsgröppe dee van eursprong wonden in de Noord-Duutse Leagvlakte en Zuud-Scandinavië.

Verspreiding van de Noordse bronstied (rood) en Jastorfcultuur (roze).

Vöggelvlögt

Under de Germaanse volker hebt n groot deel van de leu blauwe oogn en blond hoar. Volgens n cliché is dit nen kenmarkenden germaansen trek moar under veural de west- en oostslaviese volker is ok n groot deel van de leu blond. Veur rondumme 2000 joar hen bestonden de Germanen uut nen grootn trop van stammen. Vandage den dag leaft eure drekse noakommelingen, de grote meerderheid van de bewonners van de Europese stoaten met ne Germaanse sproake, nog altied in datzelfde gebeed, moar hebt zie zich ok in grote antallen evestegd op de Britse Eilaanden, Ieslaand en in veurmoalege oaverzee kolonien van dizze West-Europese stoaten, zoas in Noord-Amerika, Australië en Zuud-Afrika. Et bekendst bunt de Germanen (Angelen, Saksen) as de bezetters van et West-Romeinse Riek tiedens en noa de Grote volksverhuzing in de 5de eeuwe. De samensmelting van de Romeins-Griekse en Germaanse kulturen was den anvang van de ni-je westerse kultuur.

Beskrieving

Onze kennis van de Germaanse volker en stammen veur de Volksverhuzing is veur et grootste deel egroand op dat wat deur Griekse en Romeinse skrievers oaver eur eskreaven is. Jammer genog maken dizzen neet stelselmoateg underscheid tussen Germaanse en Keltiese stammen. Onze belangriekste bronne uut dee tied veur de 4de eeuwe is "De Germania" van den geskiedskriever P. Cornelius Tacitus. Wi-j doot der good an de beneuming 'Germanen' uutslutend as n toalkündeg begrip te bekieken. Germanen bunt in dat geval spreakers van ne Germaanse sproake.

Der bestond eigenlek neet iets as 'dé Germanen' of 'dé Kelten'. Dit bunt moar verzamelnamen veur min of meer los van mekare leavende stammen of etniese gröppen dee de streaken in et midden en et noorden van Europa bevolkten, moar dee veurnoamelek deur de toonmoalege Romeinen zo eneumd wodden. Teggenswoordeg wödt de beneuming Germanen mangs deur mekare ehaald met de benaming veur Duutsers. Dit hef dan veural wier ziene eurzoak in et Engelse weurd veur Duutslaand, Germany. Hierdeur hebt zi-j et in et teggenwoordege sproakgebruuk neet rap oaver Germanen, moar ovver spreakers van ne Germaanse sproake. Dit leste is nog altied ne belangrieke oaverenkumste tussen de verskillende volken van Germaanse afkomst. De heufdindealing van de Germaanse toalen in Noord-Germaans, West-Germaans en Oost-Germaans kump oaveren met de histories-geografiese indealing van de Germanen.

Zee veur ne volleadege riege van de Germaanse stammen et sjabloon under dit artikel.

Eursprong

Op toalkundege en kulturele groanden goat zie der teggenwoordeg van uut dat de Germanen nauw verwant bunt an de Kelten, Sloaven, Romeinen, Grieken en andere Indo-Europesen volker. De umskrieving as ne ofzunderleke gröppe hef zich vermeudelek an et end van et tweede millennium veur Christus of wat later argens in de vlakten van Oost-Europa voltrokken. Oaver de vrogste geskiedenis van de Germaanse volken is weinig meer bekend as dat zie rundumme de 6de eeuwe v.Chr. in Scandinavië en rundumme de Oostzee leafden. Hier verdreaven zie miskien de eerder an-ekommen Saami en Baltiese stammen, moar woarschienleker is dat zie zich doar deels met vermengden. Dat de Germanen toon nog neet arg talriek waarn blik uut et gegeaven dat n anzeenlek antal weurden in den Germaansen 'oertoal' oaver-enommen is van de vroggere neet-Indo-Europese bevolking van rundumme de Oostzee (zee wieter et artikel oaver de Germaanse understroatverunderstelling). Eur oaverwicht bestoand eerder uut beatere woapens zoas den striedwagen as uut grotere antallen kriegers. Ok bruukten de Germaanse kriegers woarschienlek al vrog iezeren woapens dee steaviger waren as de bronzen woapens van de eursprönkeleken bewonners. Noa verlöp van eeuwn ontstoand doar in dizze streken ne zeakere oaverbevolking en völlen verhuusden steeds wieter noar et zuden (et Duutslaand van vandage), um zich van doaruut heanig an noar et oostn, zuuden en et westen te verspreiden. Der ontstoanden op dee wieze völle verskillende volksstammen, dee op verskillende tiedstippen en plaetse met andere namen eneumd wodden, zoas de Friezen, Toxandriërs en Kaninefoaten. Hierdeur wödt et zwoar eure juuste beweagingen in et biezunder noa te goan. Den geskiedskriever Tacitus verdeelt zie in dree gröppen: de Ingvaeones, Herminiones en Istvaeones. Dizze verdealing was egroand op de mythiese ofstamming van de Germanen van de dree zunnen van den oervader Mannus. Plinius den Olderen mek in book IV van ziene Naturalis Historia ne verdealing in 5 gröppen: 1. de Vandili, woartoo volgens um de Burgodiones, Varinnae, Charini en Gutones beheurden, 2. de Inguaeones, woartoo de Cimbri, de Teutoni en de volken van de Chauci beheurden, 3. de Istuaeones dee et dichtst bi-j de Rien wonden, 4. de Hermiones, woartoo de Suebi, Hermunduri, Chatti en Cherusci beheurden en 5. de Peucini Basternae, an de grenze met Dacië. Meer prakties nut hef vermeudelek de deur toalkundegen ebruukte indealing in Noord-, West-, en Oostgermaanse talen. Wi-j wet dat umstreaks de viefde eeuwe de belangriekste volken de Saksen, Franken, Juten, Angelen, Goten (zowal Ostrogoten as Visigoten), Bourgondiërs en Vandalen waren.

Leavenswieze en kultuur

Leaven en kultuur van al dizze volken verskilden onderling neet zo völle umstreaks de tied dat de Romeinen euren macht oaver Europa uutbreidden. De westelieke volksstammen bestonden veurnoamelek uut boern, de oosteleken veurnoamelek uut schoapsherders en veeholders. De Germanen waren arg esteld op eure unofhänkelekheid en hadden gin starke stamverbaanden. In tieden van nood wodden der deur kearls met anzeen nen leider ekozzen moar dizzen mos altied de belangen van de 'kezers' in de kieker holden. Wal waren der joarleks bi-jenkumsten van de stamheufden onderling.

Jernalderhus – Noa-ebouwden langhuus uut de iezertied rundumme 400 in et Moesgaard-Museum bi-j Århus (Denemarken)

Nydamskip uut de 4de eeuwe

De Germaanse moatschoppi-je had zich gröppeerd rundumme sibben, families en geslachten met nen gemeenschoppeleken legendariesen veurvader (in t Engels dut hier nog t woord siblings, bloodverwaantn, an herinnern). De stammen wodden regierd deur edelleu. Wieter was der sproake van vri-jen, 'liten' (half-vri-jen) en sloaven. De vri-je kearls mochten et weurd vuuren in de volksvergoadering. Veur zowiet könningen ne rolle spölden waarn dit veurnoamelek 'gewaskönningen', dee de vrögboarheid van et gewas en de oaverwinning in den stried verzeakeren mossen.

De Germanen waren woarschienlek altied in kleine kriegskes betrokken woarbi-j vermeudelek et antal doden en gewonden deur algemeen an-enommen 'kriegsregels' neet uut de hand leep. In de Engelstalege literatuur wödt dit beneumd mit de uutsproak endemic warfare (kiek veur wietere infomasie bi-j den Engelsen wiki under dee beneuming). Bi-j dizzen endemic warfare vuuren veural de kriegsheern en euren dreksen anhang (den comitatus) wal. Woarschienlek konden de jonge kriegers in dizze kriegskens loaten zeen dat zi-j kearls waarn zodat zi-j op-enommen konden wodden in de weald van echte kearls en was dit, noast mededingers oaver de grenze van et territorium, ene van de belangriekste redenen um gereageld de krachten te meaten. Bi-j dee weinige volken dee vandage nog in stamverband leaft is dit nen belangrieken reden um de onderlinge mededingers van buurstammen in staand te holden.

De Germanen bedreaven laandbouw veural deur stukken woosten groand plat te braanden en et zoad in de asse te streujen. Doarnoast wodden ok kleine akkers, eschen, veurtdeurend bebouwd en bemest.
Nen vri-jen kearl verweerf oaverigens völ meer anzeen deur vechten en plunderen dan deur akkerbouw te bedrieven. Alle vri-je kearls vochten met in den stried. Geslaagde anvoerders verzoamelden kriegers um zich hen dee van kriegsvoering eur beroop emaakt hadden. Tacitus neumt ne dergeleke schoare comitatus. Belust op buut was den riekdom van et Romeinse Riek n geliefd doolwit van eure strooptochten.

Skrift

Et oldere Futhark, de oldste Germaanse skrieveri-je

Et skrift was dat van de runes. Runen wödden ebruukt veur skrieveri-je op gedenkplaetse en beskreaven veural grootse doaden. In Bargen is ok runenskrieveri-je veur dageleks gebruuk an-etroffen, de zogeneumde Bryggen skrieveri-je. Doarbi-j geet et um namen, gebeden (mangsmoal in et Latien), persoonleke tiedingen, zakeleke breven en utingen van kameroadschap. De oldste skrieveri-je in nen Germaansen toal kump uut de eerste helfte van de 5de eeuwe v.Chr.; disse steet op den Negauer Helm den bewoard wödt in et Kunsthistorisches Museum Wien. Echt völ wodden der deur de Germanen neet op-eschreaven, en der was woarschienlek geen uutgebreide literatuur. Wal hadden de Germanen woarschienlek ne rieke mundege kultuur, woarin veur-edroagen riemsels ne belangrieke rolle spölden. Een antal Germaanse heldenriemen uut de volksverhuzingentied bunt ons bekand deurdat zie in de vrögge middeleeuwn op skrift eplaatst bunt. Veurbeelden hiervan bunt et Nibelungenlied, den Thidrekssaga, et Hildebrandslied en de Edda's. Et meeste dat wi-j wet is wier bekeand uut Romeinse bronnen, op-eskreaven mundege riemen en archeologiese vondsten. Een wark van unschatboare historiese weerde oaver de Germanen is de Germania van Tacitus.

De Germanen hadden ne rieke kultuur dee völle oaverenkumste mit de verwante Keltiese kultuur leet zeen. De weafkunste was good untwekkeld. De Romeinen sproaken met bewundering oaver de veulkleurige wollen kleading dee de Germaanse vrouwleu drogen. Ok de anzeenleke menneleke kriegers besteedden völ andacht an eure uterleke verzorging. Bewunderd deur de Romeinen wodden ok de stark untwikkelde smeedkunste. Tiedens de volksverhuzingen wodden de Germaanse woapens zelfs better geacht as dee van de Romeinen zelf. Ok de versieringskunst hef mooie, de schoonheid in euren hoogsten vörm of groad vertonende warkstukken op-eleaverd zoas op-egroaven grofbi-jgiften nog getuugt. Völle Germanen, as zie et betalen konden, drogen eavenas de Kelten vakkundeg emaakte golden hals- en armbenden: torques. Dee Romeinen bruukten in lateren tieden torques dee as kriegsbuut op Kelten en Germanen veroaverd waren zelfs as gewild underscheidingstekken en betaalmiddel veur verdeensteleke soldoaten.

Geleuf

Ne priesterkaste met as taak de geleufskultuur vasten vörm te geaven en oaver te dragen, zoas bi-j de verwante Kelten de druïden, was der neet. Moar der leafden wal ne eigen Germaanse mythologie op de achtergroand, dee van de ene generoatsie op de andere in verhoalen bi-j den heerd deur de olderen oaver-eleaverd wodden. Dee verhoalen, de namen van de goden, de helden en andere mythiese figuren verskilden mangs wat van den enen stam tot den anderen, moar waren zo'n betjen allemoal op eenzelfden voot estoold. Zo geleufden zi-j in meerdere wealden dee mit mekare in verbinding stoanden, ne godenweald met nen oppergod (Wodan of Odin), nen underweald met slangen, draken en andere mythiese weazens, en doartussen de mensenweald. Al dizze wealden wödden bi-j mekare eholden deur nen leavensboom Yggdrasil, tegeliek den boom van kennis. Veul van dee in de 9de tot de 12de eeuwe in umlöp wezzende verhalen doaroaver wödden verzameld in n book, de Edda. Dit is et wark van nen Old-Ieslaandsen geleerden den beducht was veur et ende van de bereumde dichtkunste van de Germanen in ne tied van toonememnde kerstening. Et geleuf zol zich vanof Romeinse tieden zunder twiefel wieter untwekkeld hebben. Tacitus mek geen tieding van 'kenmarkende Germaanse' goden as Wodan, Donar, Balder of Freya.

Romeinen en Germanen

Germaanse stammen veur de volksverhuzingstied

Toon de Romeinen Gallië binnenveelen, woar zie de Keltische bewonners versloogen, kwamen zie in et noorden ok (oaverni-j) in aanraking met de Germanen. De Romeinen hadden namelek al ens kennis emaakt met nen Germaans/Keltiesen inval van Cimbren en Teutonen in de 2de eeuwe v.Chr.. Den Romeinsen veldheer Gaius Marius wist eur toon te versloan (102 v.Chr.). Anvankelek zagen de Romeinse geskiedskrievers eur gewoon as 'barbaren'. Moar Tacitus, den in de eerste eeuwe leafden, vond de Romeinen van ziene tied dekadent en slap en heeld zien laandgenoten de rowe moar dappere Germanen as veurbeeld van 'echte kearls' veur.

Gezeen de krachtsverholdingen tussen Romeinen en Germanen is et lenge tied de vroage ewest hoo den krieg tussen dizze twee volker in et veurdeel van de Germanen beslecht kon wodden. An de ene kante vocht immers n hoogst kundeg, good e-oefend leager met ne grote kriegstradisie, an de andere kante noar verholding völ minder good bewoapende gröppen Germanen, zunder al te völle oefening, tucht en kunde. Woarschienlek kump et deur, noast toovalsumstandegheden as weersumstandegheden en wal of neet bekwoame veldheern op de verkeerde of juuste tied en ploats, geogroafiese en klimatologiese umstandegheaden. Met name de anweazigheid van veanen en woolden is hierbi-j woarschienlek van deurslaggeavend belang ewest. Hier hadden de Germanen, dee et laand kenden en licht bewoapend waren, n groot veurdeel op de Romeinen, dee gewönd waarn an et inzetten van zwoare woapens en geschut en dammen en dieken mossen anleggen um in et geheel te künnen deurgoan.

Oaverigens lik dit gin volkommen teggenstelling tussen Germanen en Romeinen, want völle stammen leaverden hulptröppen en de Bataven stoanden zelfs as keurtröppen bekend. Noa de neaderloag in 9 n. Chr. van Varus met ziene legioenen in et Teutoburger Woold brokkelden den unmiddelleken Romeinsen invlood in Germania Transrhenanum (Germania oaver den Rien) echter rap of. Noa de neaderloag van Varus beparkten de Romeinen zich tot gebruuk van de Rien en de Donau as ne natuurleke westeleke en noordeleke verdeadegingsliene. Deur under anderen altied diepgoande handel namen de Germanen toch völ ovver van et noabi-je Romeinse riek. Noast völ eursprönkeleken Romeinsen kulturelen invlood verspreidden zich ok et christendom under de Germaanse stammen buten et riek, veural in de 4de eeuwe.

Vanof et ende van de 4de eeuwe begonnen Germaanse stammen in steeds grotere antallen et Romeinsen Riek binnen te dringen.

Ni-je heersers noord-west Europa

Sarcofoag woarop Germanen den stried angoat met Romeinen

Dit ging vri-j makkelek umdat inmiddels et Romeinse Riek splitst was in n West-Romeins en Oost-Romeins deel. Bi-j et westeleke deel verzwakten de verdeadeging anzeenlek. Deur nen toonemmenden drök op de grenze had de West-Romeinse regiering meer soldoaten neudeg en dus meer belastingen um euren soldi-j te betoalen. Moar hier res nen groot vroagstuk: der was ne bevolkingsvermindering onstoan deur woarschienlek ene of andere epidemie. Rome had dus n tekort an belastingbetalers.

In 430 mösten de Romeinen zelfs de hulpe van de Hunnen inropen um et Bourgondische könninkriek bi-j de stad Civitas Vangionum (noo Worms) te versloan. In 436 wodden dat riek verneetegd. Dizzen stried wöd oaverigens den groandslag veur de middeleeuwse sage van de nibelungen.

Noa den val van et West-Romeinse riek wodden dee ens zo mispreazen Germaanse volken de ni-je meisters van West-Europa. De Visigoten heersten oaver n groot deel van Spanje, de Franken wodden de meisters van Frankriek, bi-jnoa heel België, Nederlaand en et Rienlaand, de Ostrogoten (Oost-Goten) vestegden op eure beurte euren macht in Italië en in n uutgestrekt gebeed ten noorden en oosten doarvan. Dee könninkrieken wodden de kernen van de Europese stoaten van vandage.

Et Romeinse Riek in 476.
As in tussentied et Oost-Romeinse Riek vri-j ongeschonden de volksverhuzing deur-ekommen is, is et West-Romeinse Riek zowat verloorn egoan. Et veurmoalege groandgebeed wodden in-enommen deur Germaanse stammen, dee in opvatting wal den Oost-Romeinsen keizer erkennen as opperheer, moar in de uutvoering euren eigen gang gingen.

Gemaansen stammen

Zoas in de vöggelvlögt angegeaven was et neet eenvoldeg um de verskillende stammen good te underscheiden. Völle stammen waren op verskillende tieden under verskillende namen bekend. Ok kwam et gereageld veur dat nen stam zich ofscheidden van den heufdstam en ok nen ni-jen name ging draegen. En ok gingen stammen mangs wier op in n groter verbaand: bieveurbeeld de Franken bestoanden eursprönkelek uut n groot antal verskillende stammen dee heanigan samensmolten. Dit verschiensel van opsplitsen en wier samengoan van verskillende Germaanse stammen was in de eeuwn rundumme de joartelling nog vri-j makkelek umdat de Germanen under mekare verstoanboare talen sprokken. Ok eure stamkulturen en gebruken waren van dezelfde eerd en uutstroaling.

Ni-je historici bunt et nog neet ens oaver stammen uut de (Late) Oldheid, der besteet twiefel of der in et geheel wal oaver dudeleke stammen esproaken kan wodden. Historici stelt dat, mit uutzunderingen, iederene lid kon wödden van nen stam, en dat dee stammen eigenlek niks meer as uutvindingen van Romeinse skrievers bunt. Romeinse skrievers gaven mangs nen name an bewonners van n bepoald gebeed, zoas de 'Goten', moar zie wisten eigenlek neet of doar enige verwantheid tussen dizze bewonners bestoand. In latere tieden kon iederene dee dat wol zich ansluuten bi-j nen stam of der zelfs enen vörmen. Dit was et geval bi-j de Visigoten under Alaric, dizzen stam bestoand woarschienlek uut ne gröppe 'eursprönkeleke' Goten mit doarbi-j an-eslotten gröppen andere Germanen en ok völle Romeinen dee eure kans op buut zagen. Ok de Franken, nen anderen 'stam', trokken völle Romeinen an um Frank te wodden deur et 'uutvinden' van ne gemeenschoppeleke geskiedenis met de Romeinen.

Germaanse volker vandage

Gebeed woar Duuts gebruukt wördden in centroal Europa, 1910

Onderstoande volken wodt in et algemeen as n Germaans volk ezeen:

• Denen; mengsel van oaverweagend Juten en Denen, moar ook Goten, Friezen en Saksen.
• Duutsers; mengsel van oaverweagend Franken, Saksen en Alemannen, met ok Zwaben, Bajuwaren, andere Germaanse stammen, Kelten en in et oosten Sloaven.
• Engelsen; mengsel van Kelten, Angelen, Juten, Saksen, Friezen en Vikingen (Noord-Germaanse stammen)
• Friezen
• Nederlaanders; mengsel van oaverweagend Franken met in mindere moate ok Friezen (kuststreaken) en Saksen (Oost-Nederlaand)
• Noren
• Oostenriekers; bestoande uut veul Germaanse stammen, zoas Bajuwaren en Franken, in de vrögge middeleeuwn germaniseerde Kelten en Romeinen, en later germaniseerde Sloaven en Hongoaren
• Vloamingen; mengsel van Franken met Saksen (met noame West-Vloanderen) en in de richting van Wallonië met Kelten, ok wal Belgen eneumd.
• Zweden
• Ieslaanders; van eursprong Vikingen uut Noorwegen

Doarnoast ok de Duutstalege inwonners van Zwitserlaand, inwonners van Luxemburg, inwonners van Liechtenstein en van Bozen-Zuud-Tirol.

Trivia

• De Wodensspanne is ne lengtemoate uut Germaanse tieden.
• Wolf-Dieter Storl hef eskreaven ovver de rolle en betekkenis van plaanten bi-j de Germanen.

Uutgoande verwiezingen

• « Drang nach Osten », l'expansion germanique en Europe centrale et orientale deur Georges Castellan, Professor honoris causa an et Institut national des langues et civilisations orientales.
• Index van Germaanse volker volgens Romeinse bronnen

Beuke

• Evans, Stephen S., Lords of battle. Image and reality of the comitatus in dark-age Britain (Woodbridge 1997).
• Mattingly, H (vert.) en S. A. Handfor (vert.), Tacitus. The agricola and the germania (Londen 1970).
• Schlosser, Horst Dieter, Althochdeutsche literature (Neuburg a.d. Donau 2004).
• Wallace-Hadrill, J. M., Early Germanic kingship in England and on the continent (Oxford 1971).
• Thompson, E. A., The early Germans (Oxford 1965).
• Todd, Malcolm, The early Germans (Oxford 1992).